Brexitchaos duurt voort: komen er nou verkiezingen in het VK of niet?
De Britse politiek is in een permanente staat van chaos beland. Het lijkt er sterk op dat de regering wordt gedwongen om uitstel van de brexit te vragen, terwijl premier Boris Johnson bezweert dat nooit te gaan doen. Tegelijkertijd is de regering zijn meerderheid kwijtgeraakt en stapelt Johnson parlementaire nederlaag op parlementaire nederlaag. Én hij wil verkiezingen, maar waarom komen die dan niet?
Maandag zei Johnson nog in een korte speech dat hij geen verkiezingen wil, maar voor zover dat al waar was toen, is van die onwil nu nog weinig sprake.
Nadat het Lagerhuis gisteren een wet goedkeurde die een no-dealbrexit moet voorkomen, probeerde Johnson direct via een nieuwe stemming verkiezingen in te plannen.
Oppositie stemde tegen
Maar, wonderlijk genoeg, stemde de voltallige Conservatieve fractie van Johnson voor een verkiezing terwijl bijna de voltallige oppositie niet stemde of tegen nieuwe verkiezingen stemde. Dat gebeurde terwijl oppositieleider Jeremy Corbyn al jaren roept dat hij de Conservatieven uit het zadel wil helpen om via verkiezingen zijn Labour-partij aan de macht te helpen.
Met uiteindelijk 298 stemmen voor nieuwe verkiezingen en 56 tegen, kreeg Johnson bij lange na niet de benodigde tweederdemeerderheid van het 650 zetels tellende Lagerhuis en dus komen er geen nieuwe verkiezingen. Althans: voorlopig niet.
Eerst no-deal voorkomen
Waarom wil de oppositie, tegen de oppositienatuur in, dan geen verkiezingen? Kort gezegd is de oppositie bang dat verkiezingen ervoor gaan zorgen dat Johnson op 31 oktober het VK zonder deal uit de EU gaat leiden, iets waar een meerderheid van het huidige parlement dus tegen is.
Daarom zegt Labour nu, samen met kleinere oppositiepartijen, dat ze op zijn vroegst instemmen met nieuwe verkiezingen als de wet die de regering verplicht om opnieuw uitstel voor brexit te vragen aan de EU als er geen deal is, definitief is.
Die wet moet ook nog goedgekeurd worden door het Hogerhuis. Dat gebeurt waarschijnlijk morgen. Daarna moet de wet nog worden bekrachtigd door de koningin, dat zal waarschijnlijk maandag gebeuren.
Maandag dan?
Maandag kan Johnson een nieuwe poging doen om verkiezingen uit te schrijven. Het is namelijk de laatste dag waarop het nog kan, paradoxaal genoeg omdat Johnson het parlement vanaf volgende week vijf weken naar huis stuurt. Dat besluit wordt beschouwd als een stap die er nu juist voor moest zorgen dat het parlement geen grip kan krijgen op de brexitbesluitvorming.
Maar de vraag blijft of Labour maandag al wel wil instemmen met nieuwe verkiezingen. Stel namelijk dat ze akkoord gaan met verkiezingen op 15 oktober, zoals Johnson wil, dan lopen ze alsnog de kans dat Johnson een verse meerderheid in het parlement weet te winnen.
De Conservatieven staan er in de peilingen namelijk goed voor. Met een nieuwe regering en een meerderheid in het parlement kan hij alsnog de wet schrappen die een no-deal moet voorkomen. Zo zou Johnson toch nog op de 31e, met of zonder deal de EU kunnen verlaten.
Na 19 oktober?
Misschien wil Labour later wel nieuwe verkiezingen, bijvoorbeeld na 19 oktober. Dat is namelijk de uiterste datum dat de regering opnieuw om uitstel moet vragen aan de EU, als er nog geen deal gesloten is.
Zo lang wil Johnson natuurlijk weer niet wachten, want dan zou hij alsnog bij wet verplicht zijn om precies dat te doen wat hij gezworen heeft niet te gaan doen: uitstel vragen.
Bovendien wordt op dit moment instemmen met een verkiezingsdatum na de 19e ook gezien als risico door de oppositie. Johnson kan dan alsnog besluiten om de verkiezingsdatum weer naar voor te halen. Volgens de regering zouden ze dat nooit doen, maar de oppositie vertrouwt Johnson niet.
Gisteren herhaalde hij daarom nog maar eens met klem dat er geen kans is dat hij uitstel gaat vragen in Brussel. "Als ik nog steeds premier ben na dinsdag 15 oktober, dan zullen we vertrekken op 31 oktober, ik hoop met een veel betere deal."
Verkiezingen komen er wel
Het blijft dus wel de vraag of Johnson dat waar kan maken. Een andere manier om in ieder geval niet zelf naar Brussel te moeten, zou zelfstandig aftreden zijn. Maar voorlopig wijst niets erop dat Johnson dat van plan is.
Hoe dan ook. Verkiezingen zullen er zeker komen binnen afzienbare tijd, want of de brexit wordt uitgesteld of niet, de regering heeft geen meerderheid meer en kan op deze manier onmogelijk beleid maken.
Ook de oppositie wil van de regering af, maar wil dus nog even wachten tot er uitstel is. Na 31 oktober zal in ieder geval de gehele politiek verkiezingen willen.
Drie uitkomsten
Als er toch verkiezingen komen zijn er grofweg drie uitkomsten mogelijk. De Conservatieven winnen een meerderheid, waardoor ze alsnog een brexit met of zonder deal kunnen forceren.
Of Labour wint een meerderheid. Die partij heeft beloofd een nieuw referendum uit te schrijven met als een van de opties dat de brexit helemaal wordt afgeblazen.
Of geen van de twee grote partijen krijgt een meerderheid, waarna er een coalitieregering gevormd zal moeten worden, waarvan het niet te zeggen is wat die zou willen.