Impact olie-aanvallen enorm: 'Stevige waarschuwing van Iran'

1. Wat is er zaterdag precies gebeurd?

Twee grote olie-installaties zijn hard getroffen door een aanval van vermoedelijk drones én raketten. Nog nooit eerder zijn olievelden zo hard getroffen: 5 procent van de olieproductie in de wereld ligt stil. Op satellietfoto's die de Amerikaanse regering heeft vrijgegeven, is af te lezen dat er op zeker 19 plekken schade is. 

"Alles stond in de hens", zegt Olaf Koens. "Het lijkt aannemelijk dat de aanval is uitgevoerd door een combinatie van drones en raketten. De schade is namelijk enorm. Dat door één aanval de oliemarkt zo hard wordt geraakt, is indrukwekkend."

2. Wie zit er achter de aanval?

Wie precies, is lastig te zeggen. De Houthi-rebellen in Jemen hebben de verantwoordelijkheid opgeëist. Zij zijn machtig in Jemen en zijn al jaren verwikkeld in een oorlog met Saoedi-Arabië. Maar de Amerikanen wijzen in de richting van Iran. "Linksom of rechtsom heeft Iran ermee te maken", stelt Koens. "De vraag is hoe direct. De Houthi's worden gesteund door Iran. Maar het zou ook kunnen dat de aanval vanuit Iran zelf is begonnen. Een derde optie is Irak. Maar dan wijst de VS naar de Iraanse milities die daar actief zijn."

Amerika zal proberen de betrokkenheid van Iran te bewijzen. Ze zeggen dat Houthi-rebellen dit niet op deze schaal hebben kunnen uitvoeren. Maar Iran ontkent. "Onderzoek moet meer helderheid geven. Door de plek van een raketinslag kun je erachter komen waarvandaan de raket is opgestegen. Bij drones is dat lastiger. Zij vliegen langzamer en zijn beter bestuurbaar. Wellicht kan Saoedi-Arabië op radar- of satellietbeelden zien waar ze vandaan zijn gekomen."

3. Zijn de Houthi-rebellen in staat een drone-aanval uit te voeren?

Ja, zegt Koens. "Daar hebben we de laatste jaren veel voorbeelden van gezien. Een aantal maanden geleden is er bijvoorbeeld een aanval met drones geweest op de luchthaven van Abu Dhabi. Het maken van drones hebben ze geleerd van Iran. Ze zijn best geavanceerd, je kunt er behoorlijk wat schade mee aanrichten. De drones zijn eigenlijk een soort geknutselde, vliegende bommetjes. Ze zijn dan ook voor eenmalig gebruik."

4. Er is al onrust in de regio. Moeten we vrezen voor oorlog?

President Trump schrijft op Twitter dat Amerika klaar is om in actie te komen. Of dat militaire actie betekent, weet niemand. Hij schrijft dat hij wacht totdat Saoedi-Arabië zelf zegt wie de schuldige is. Daarna gaat hij overleggen over vervolgstappen. "De oliemarkt heeft in ieder geval belang bij stabiliteit", zegt Koens. "Maar de afgelopen maanden zagen we escalatie op escalatie. Er werden olietankers geblokkeerd en drones uit de lucht geschoten. Amerika kan dreigen met sancties en militaire actie. Maar Iran laat op deze manier zien waar ze toe in staat zijn. Eerder konden ze de Perzische Golf blokkeren. En nu blijkt dat ze een hoop schade kunnen aanrichten."

5. De olieproductie is hard getroffen. Moet ik straks meer betalen aan de pomp?

Om de impact van de aanval op de olieprijzen te verzachten, heeft Donald Trump maatregelen aangekondigd. Zo heeft hij toestemming gegeven om olie van de strategische reserve van het land te gebruiken, mocht dat nodig zijn. Die reserve werd gevormd na de oliecrisis van 1973. Toch zullen automobilisten de komende dagen wel een prijsverhoging gaan merken. Maar de prijs van een volle tank gaat niet met schokkende bedragen omhoog. Het zal gaan om een paar cent per liter, meldt RTL Z. De olieprijs is van groot belang voor de benzineprijs. Maar de verhoging heeft in Nederland een klein effect, omdat de hoge belastingen en accijns de prijs dempen.