'Smelten van Groenlandse ijskap is niet meer te stoppen'
De grootste ijskap ter wereld, die op Groenland, smelt zo hard dat herstel zelfs in koude jaren moeilijk is. Dat concluderen wetenschappers van Ohio State University. De gevolgen van het smeltwater zullen wereldwijd gevoeld worden, zegt noordpoolexpert Gert Polet.
Volgens een nieuwe studie is de ijskap op een punt beland waarbij, zelfs wanneer de opwarming van de aarde per direct zou stoppen, het smelten door zou gaan.
De grote gletsjers op het enorme eiland tussen de Noordelijke IJszee en de Atlantische Oceaan zijn sinds 1985 liefst drie kilometer teruggetrokken. Sinds 2000 is er sprake van een versnelling, waarbij de sneeuwval die zorgt voor nieuw ijs, het tempo van het smelten niet mee kan bijbenen.
Daarmee lijkt nu dus een soort kantelpunt bereikt, luidt de stevige en tegelijkertijd sombere conclusie. Onderzoekers baseren zich op satellietgegevens van de afgelopen veertig jaar.
Polet reist als bioloog en geograaf van het Wereld Natuur Fonds (WNF) regelmatig naar Groenland. Hij noemt het huidige smelttempo van de ijskap een 'drama met wereldwijde gevolgen', waaronder ook zeker bij ons in het laaggelegen Nederland.
Het smelten is onomkeerbaar, zeggen de onderzoekers. Is er echt geen weg meer terug?
"Dit soort studies gebruiken modellen die verder kijken: wat zou er kunnen gebeuren? Natuurlijk zit daar altijd een marge van onwetendheid in, maar het staat vast dat de aanwas van het ijs door de toegenomen uitstoot van broeikasgassen minder is dan voorheen en dat het smelten aan het versnellen is.
We zien dat de ijskap in zijn totaliteit aan het schuiven is door het smeltwater eronder. Hierdoor brokkelt het ijs de laatste jaren steeds sneller af. In alle scenario's."
Het ijs op Groenland is al kilometers teruggetrokken. Hoe belangrijk is dit eiland?
"Groenland is gigantisch en na Australië het grootste eiland ter wereld. Stel je voor: als al het ijs op Groenland smelt, stijgt de zeespiegel wereldwijd met zes tot zeven meter. Klimaatwetenschappers zijn het eens dat Groenland inmiddels de belangrijkste bijdrage levert aan de stijging van de wereldwijde zeespiegel.
Als we geen stappen zetten, kan het huidige smelttempo van de Groenlandse ijskap in het jaar 2100 zorgen voor een stijging van 15 centimeter. Dat is echt onvoorstelbaar. Met het smeltwater van berggletsjers in de rest van de wereld en het ijs van Antarctica erbij gaat het zelfs om 84 centimeter."
Wat zijn de gevolgen van al dat smeltwater?
"Nu al zien we dat een kleine klimaatverandering wereldwijde gevolgen heeft voor de natuur en mensen die afhankelijk zijn van landbouw, die door de stijging hebben van het zoute water.
Bij grotere veranderingen zullen complete bewoonde eilanden verdwijnen in zee. Landen zonder dijken, zoals Bangladesh en Mauritius zijn direct het haasje en trekken nu al aan de bel. Maar ook een land als Nederland, dat wel dijken heeft, komt echt in de problemen als de zeespiegel een meter stijgt."
Is er ook een tegengeluid? Dat het allemaal zo’n vaart niet loopt?
"Er zijn altijd wetenschappers die sceptisch zijn. Zij wijzen erop dat meer onderzoek nodig is en we niet precies weten hoeveel broeikassen we in de toekomst uitstoten.
Maar binnen de Verenigde Naties zijn honderden wetenschappers het allemaal eens dat dingen heel snel aan het veranderen zijn. En dat de gevolgen van het smeltende ijs op de middellange termijn onomkeerbaar zijn.
Dit onderzoek is alweer een wake-upcall voor ons allemaal dat we aan de vooravond staan van grote veranderingen als we dingen niet drastisch veranderen. Daarvoor is echte politieke leiderschap nodig, te beginnen op de VN-klimaattop in Glasgow in november. De tijd van gokken en nietsdoen is voorbij."