Moord op president stort Haïti in chaos: 'Gaat kant op van Somalië'

Het gebeurde iets na woensdag middernacht. Een gewapende bende drong het huis van president Jovenel Moïse binnen. Hij werd doodgeschoten. Zijn vrouw werd ook geraakt en zou zwaargewond in een ziekenhuis liggen.

Vannacht meldde een politiechef dat vier verdachten van de moord zijn gedood, en twee zijn gearresteerd. Dat gebeurde na een confrontatie met de politie. Over de identiteit van de verdachten heerst nog onzekerheid.

Geen één bewaker gewond

Er is iets raars aan de hand, zegt Jan Voordouw. Hij werkt al tientallen jaren op Jamaica en Haïti, tegenwoordig als consultant. "Moïse had beveiliging. Er moeten zeker 50 man hebben rondgelopen om dat huis te beschermen. Geen één daarvan is gewond geraakt."

In de media wordt gezegd dat de aanvallers Spaans en Engels spraken. Opvallend, want in Haïti spreken ze Creools en Frans. De aanvallers zouden zich hebben voorgedaan als de Amerikaanse drugspolitie. "Het waren duidelijk huurlingen", zegt Voordouw. "Maar we weten niet wie erachter zit."

Stil op straat

Voor Haïtianen zijn het bange dagen. Het is er stil op straat. Voordouw heeft contact met een aantal vrienden. "Ze wachten af. Het is duidelijk dat Haïti nu in een extra instabiele periode beland is. Ook de angst voor criminele bendes zit er dik in."

Wat is er aan de hand in Haiti?

Haïti werd wereldnieuws door een allesverwoestende aardbeving in 2010. Niet lang daarna kwam president Martelly aan de macht. Hij zorgde ervoor dat Jovenel Moïse, die nu is doodgeschoten, in 2017 zijn opvolger werd.

Onder Moïse ging het slecht met Haïti, een van de armste landen in het Caribisch gebied. Zo'n 60 procent van de bevolking leeft nog altijd van nog geen 2 dollar per dag. De corruptie nam toe, net als het bendegeweld: vooral overvallen en kidnappings.

In 2018 braken protesten uit tegen Moïse, maar die werden hard neergeslagen. Mensenrechtenorganisaties zeggen dat de president sindsdien criminele bendes inzet als knokploeg, om aan de macht te blijven.

De vermoorde president Moïse had eigenlijk geen president meer mogen zijn. Volgens de Grondwet van Haiti had hij op 7 februari 2021 al moeten aftreden. Door creatief te rekenen ('ik begon m'n ambtstermijn wat later, dus dan mag ik ook langer door') bleef hij aan de macht tot zijn dood.

Parlement staat leeg

Daarmee is de chaos nu compleet. De president is dood. Zijn premier had al ontslag genomen. De hoogste rechter is overleden aan corona. Het parlement is grotendeels leeg: de Haïtiaanse tegenhanger van de Tweede Kamer had in 2020 moeten worden herkozen, maar president Moïse hield geen verkiezingen. Om diezelfde reden zijn in de Haïtiaanse Eerste Kamer nog maar 10 van de 30 zetels bezet. President Moïse regeerde per decreet.

"Moïse was eigenlijk een dictator geworden," concludeert Voordouw. "Maar moord lost natuurlijk nooit iets op." De premier die was afgetreden, is nu waarnemend president. Hij belooft verkiezingen, maar veel kenners vragen zich af of die een oplossing bieden. Voordouw: "Het land was door de bendes onbestuurbaar geworden."

Somalië

Als het land niet snel wordt gestabiliseerd, dan vreest Voordouw het ergste. "Dan gaat het de kant op van Somalië. En dat is gevaarlijk voor de regio. Als Haïti geen regering krijgt, kan de internationale criminaliteit zich er vestigen, gesponsord met geld uit andere landen. Somalië deed veel met piraterij. Ik denk dat Haïti meer met drugscriminaliteit zal doen."

Haïti ligt midden in het Caribisch gebied en de regio kijkt met bezorgdheid naar de ontwikkelingen. Buurland de Dominicaanse Republiek heeft de grens met Haïti gesloten.