Polen heeft 80 procent van de LHBT-vrije zones opgeheven: wint de EU?
In Polen is zo'n 80 procent van de zogeheten 'LHBT-vrije zones' opgeheven. Het ene na het andere lokale bestuur trekt het predikaat in. Hiermee lijkt de Europese Unie een overwinning op de conservatieve Poolse regering te behalen.
Het begon in 2019: toen verklaarden verschillende lokale besturen zich 'vrij van LHBT-ideologie'. LHBT'ers zouden in zo'n 'vrije zone' gewoon welkom zijn, maar het werd hun niet toegestaan om hun 'ideologie' naar buiten te brengen.
Zo'n 'LHBT-vrije zone' wordt in het conservatieve deel van Polen niet als homofoob gezien, vertelt correspondent Jeroen Akkermans.
"Ze zien het niet als antihomo, maar als antipedo. Zo wordt het aan de kiezer verkocht. Zo haal je mensen over om bijvoorbeeld homoseksuelen te weren uit lesmateriaal voor scholen. Het mag dan zelfs niet meer besproken worden in de les. En je mag niet kijken naar een film waarin bijvoorbeeld kussende jongens te zien zijn, omdat het als 'propaganda' wordt neergezet."
'LHBT-vrij' in de praktijk
"In de praktijk heb ik zelf geen last van die wetten, maar ze maken me kwaad," zegt David Socha, een homoseksuele Pool van 20 jaar wiens woonplaats in een 'homovrije zone' ligt.
"Ik ben lastiggevallen op straat, ik ben uitgescholden," vertelt David. "Ik moest lange tijd op eieren lopen, maar het ging wel over. Nu probeer ik er maar zo veel mogelijk kracht uit te putten."
Vorig jaar sprak RTL Nieuws met David in zijn woonplaats Pulawy, dat nog altijd een LHBT-vrije zone is. Om die reden zegde Nieuwegein eerder de stedenband met Pulawy op.
Ramkoers met Brussel
Op het 'hoogtepunt' was een derde van het Poolse grondgebied een LHBT-vrije zone. Dit zette Polen op ramkoers met de EU. De zones zijn volgens Brussel discriminerend en daarmee in strijd met de EU-regels. Brussel dreigde met het dichtdraaien van de geldkraan.
En dat zou een aanslag zijn op de Poolse staatskas. Polen is een van de grootste ontvangers van Europese subsidies. Het land krijgt jaarlijks ruim 12 miljard euro netto. Niet niks, als je bedenkt dat de totale Poolse rijksbegroting dit jaar zo'n 94 miljard euro is.
Het financiële dreigement van de EU lijkt te werken: Polen is de LHBT-vrije zones aan het terugrollen. Op de kaart die de LHBT-vrije zones bijhoudt, worden ze (in het rood) al aanmerkelijk kleiner.
Ter illustratie: de groene gebieden waren ooit een LHBT-vrije zone, maar nu niet meer. Momenteel is ongeveer 80 procent van de LHBT-vrije zones weer opgeheven.
EU lijkt van Polen te winnen
De LHBT-vrije zones is niet het enige punt waarop Polen nu lijkt in te binden. Allereerst heeft de Poolse regering haar aanval op onafhankelijke rechters afgezwakt. Polen heeft, na een lange ruzie met Brussel, toegezegd dat het stopt met een omstreden tuchtkamer die 'lastige' rechters aanpakt.
Ook de aanval van de Poolse regering op onafhankelijke media lijkt afgezwakt. De kritische zender TVN dreigde zijn vergunning te verliezen, maar mag hem nu toch houden.
Dat Polen nu inbindt, komt volgens Akkermans niet zozeer door de 'gewone' Europese subsidies. "Het heeft vooral ook met het Europese coronanoodfonds te maken. Er staan miljarden klaar om uitgegeven te worden. Polen wil die stoomboot niet aan zich voorbij laten gaan."
Toch is de Poolse regering volgens Akkermans niet alleen maar gevoelig voor financiële en politieke druk uit Brussel: er zijn ook binnenlandse factoren.
"Je moet ook niet onderschatten dat de Poolse samenleving bijna fifty-fifty verdeeld is tussen voor- en tegenstanders van dit uiterst conservatieve beleid. Er wordt wel degelijk van de linkerkant druk uitgeoefend om dit beleid op z'n minst af te zwakken."
'Niet te vroeg juichen'
LHBT'ers moeten niet te vroeg juichen, zegt David Socha. Ja, sommige lokale besturen stoppen echt met hun LHBT-vrije zone, maar op andere plaatsen worden die zones alleen op papier geschrapt en blijft het beleid in stand. "Daar wordt bijvoorbeeld alleen de naam veranderd: ze halen de term 'LHBT' eruit en doen 'traditionele waarden' of 'familiewaarden' erin."
Ook correspondent Jeroen Akkermans is voorzichtig. "De lokale bestuurders staan achter deze wetgeving. En het is ook niet zo dat de denkbeelden van de lokale bewoners zullen veranderen."
Wel is er volgens Akkermans een politiek effect op de lange termijn: "Het feit dat de Poolse regering op het hoogste niveau is teruggefloten, maakt voor de machtsverhoudingen tussen Brussel en Warschau wel wat uit."
