Nieuwe coronavariant Zuid-Afrika was te verwachten: heeft een vliegverbod zin?
Wie vanuit zuidelijk Afrika naar Nederland wil vliegen, komt er niet meer in. Er is vandaag in verschillende Europese landen halsoverkop een vliegverbod ingesteld vanwege een nieuwe variant van het coronavirus. Zal dat helpen?
De Zuid-Afrikaanse regering is in elk geval niet blij met het vliegverbod. Het Zuid-Afrikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken schrijft dat ze de beslissingen van andere landen respecteren, maar vindt een inreisverbod overhaast, aangezien de WHO nog niet eens een advies heeft gegeven over de volgende stappen.
Volgens Hugo Tempelman, een Nederlandse arts die in Zuid-Afrika werkt, is het 'paniekvoetbal' dat Nederland ineens besluit om de vluchten stop te zetten. "Zuid-Afrika heeft een goede surveillance en geeft veel openheid door dit met de wereld te delen. Maar het land wordt nu economisch afgestraft door deze abrupte maatregelen. In mijn ogen kan dat ook anders, bijvoorbeeld met quarantaine en testen."
"Het is goed om controles aan de grens strenger te maken. Maar vluchten stoppen is alleen een oplossing voor de korte termijn. Het virus verspreidt zich toch wel", zegt Jeffrey Mphahlele, epidemioloog en vice-decaan aan de North-West University in Potchefstroom, Zuid-Afrika. Dat is geen reden voor paniek. "We moeten alert en voorzichtig zijn en het goed monitoren."
Waarschijnlijk besmettelijker
Er zijn momenteel een kleine 100 gevallen bekend van een nieuwe mutatie van het coronavirus: B.1.1.529. De variant dook voor het eerst op in de provincie Gauteng in het noorden van Zuid-Afrika en het verspreidt zich onder andere in de stad Johannesburg. Dat betekent niet dat de variant ook daar ontstaan is.
"In vergelijking met de beta- en deltavariant, heeft de B.1.1.529-variant veel meer mutaties op de spike-eiwitten", zegt Tempelman "Wat dat precies betekent, dat weten we nog niet. Daarvoor hebben we nog te weinig data. Waar het nu wel op lijkt, is dat deze variant besmettelijker is. Maar of onze huidige vaccinaties tegen de variant bestemd zijn, dat weten we ook nog niet."
Op dit moment is nog geen enkel persoon met deze variant overleden en er zijn ook nog geen ic-opnames. "We weten niet of er onder de geïnfecteerden ook gevaccineerde mensen zijn. Die data komt de komende dagen."
'Je kunt het niet buiten de deur houden'
Voormalig Afrika-correspondent en RTL Nieuws-journalist Koen de Regt is momenteel op vakantie in Zuid-Afrika, in de omgeving van Kaapstad. "Ik zit denk ik zo'n 1500 kilometer van Gauteng af. Reizen vanuit Kaapstad verbieden, is alsof je reizen vanuit Amsterdam verbiedt omdat er een nieuwe variant in Barcelona gevonden is."
De Regt noemt het een logische reactie om grenzen te sluiten wanneer er een nieuw virus opduikt. "Dan heb je tijd om je voor te bereiden, om regels in te stellen, opsporingssystemen op te tuigen. Maar we leven al in een pandemie en al die maatregelen zijn er al. Deze nieuwe variant verandert daar niets aan. Je kan het toch niet buiten de deur houden."
Veel minder coronagevallen
Bovendien zijn er in Zuid-Afrika op dit moment veel minder coronagevallen dan bijvoorbeeld in Nederland. Er worden per dag zo'n 650 nieuwe besmettingen vastgesteld, op een bevolking van bijna 60 miljoen. In Nederland zijn dat er momenteel ruim 22.000 op 17 miljoen mensen.
De Regt: "Daar zijn natuurlijk verschillende oorzaken voor aan te wijzen. Het is in Zuid-Afrika nu lente, hartstikke lekker weer en de aantallen zijn altijd afhankelijk van de testbereidheid en opsporing. Je kan die cijfers niet zomaar vergelijken, maar mensen lijken er hier wel serieuzer mee bezig dan in Nederland."
"De mondkapjesplicht is veel strenger en als je bij een winkel naar binnen gaat staat er letterlijk iemand bij de deur om je handen te ontsmetten. Nederland vergadert eindeloos over nieuwe maatregelen. Dat er nu wel ineens een vliegverbod vanuit Zuid-Afrika kan komen, voelt een beetje alsof het voor de bühne is."
Vaccinatieongelijkheid
In Zuid-Afrika is op dit moment 23 procent van de bevolking volledig gevaccineerd, een stuk minder dan de 85 procent in Nederland. Ook in andere landen in Afrika is de vaccinatiegraad behoorlijk laag. Daardoor blijft het virus rondgaan en kunnen er nieuwe mutaties blijven ontstaan.
"Hoe minder mensen gevaccineerd zijn, hoe meer ruimte dat virus dan krijgt om zich verder te ontwikkelen", zegt Mphahlele.
Ondertussen hebben rijkere landen massaal vaccins ingekocht. Daardoor ontstaat vaccinatieongelijkheid.
In maart dit jaar zei dr. Willis Akhwale van het Ministerie van Gezondheid in Kenia tegen RTL Nieuws: "Waarom massaal inslaan terwijl anderen juist tekorten hebben, terwijl dit een overdraagbare ziekte is? Totdat de hele wereld beschermd is, lopen we allemaal gevaar. Nieuwe varianten zullen blijven komen. Het vaccin dat je dit jaar gebruikt, is later misschien niet effectief meer".
Ook Tempelman benoemde begin dit jaar al dat de vaccins gelijkmatiger verdeeld moeten worden, om mutaties te voorkomen. Gevalletje van 'zie je nou wel'?
"Het heeft geen zin om terug te kijken. We moeten oplossingen bedenken. Dat betekent: monitoring, goed in de gaten houden, data verzamelen en op basis daarvan beslissingen nemen. En natuurlijk blijft mijn punt staan dat het belangrijk is om iedereen, overal te vaccineren."