Terugdringen landbouwgif is helse klus: 'In Spanje eten ganzen en ezels nu het onkruid'
Schadelijk landbouwgif om groente en fruit te beschermen tegen plagen en onkruid, zorgt volgens experts voor massale sterfte onder insecten en is ook gevaarlijk voor andere dieren. Ook Nederland is grootverbruiker. Maar de zoektocht naar alternatieven is ingewikkeld.
Iedere dag als de ganzen en ezels haar wijngaard binnenstormen, moet Cristina Mariño de dieren goed in de gaten houden. "Als je niet uitkijkt, duwen ze zich tegen de wijnstokken aan, en dat zorgt voor schade", vertelt zij aan de telefoon vanuit Zuid-Spanje.
Absoluut géén gif
Mariño en haar team gebruiken de dieren nu al een jaar om het onkruid rond de wijnstokken weg te grazen. Anders groeien de planten slecht. Met vijftien andere vrouwen vormen zij een verenging die een alternatief wil bieden voor het gebruik van pesticiden in het gebied, vlakbij het beschermde natuurpark Doñana.
"Het werkt op zich goed. Eerst eten de ezels de grote planten op. Daarna komen de ganzen voor de restjes", legt Mariño uit. Als de druiven komen, worden de dieren weggehouden want anders eten ze ook de vruchten op.
Al die moeite doet Mariño, omdat zij absoluut geen landbouwgif wil gebruiken. "Wij willen hier leven hebben. Niet alleen van mensen, maar ook van dieren", zegt Mariño. Want insecten en vogels lijden volgen haar onder het gebruik van pesticiden bij andere wijnbouwers en olijvenboeren.
Net als Mariño zoekt ook de rest van Europa naar alternatieven voor landbouwgif. De Europese Commissie wil dat in 2030 het gebruik van schadelijke pesticiden is gehalveerd. En dat is hoognodig, vindt emeritus hoogleraar Natuurbeheer en plantenecologie van Wageningen Universiteit Frank Berendse. Want de schade voor insecten is volgens hem zeer groot.
Insecten en dieren slachtoffer
Uit studies blijkt dat de hoeveelheid insecten de afgelopen jaren enorm is afgenomen in Duitsland en Nederland. En daar speelt landbouwgif volgens Berendse een belangrijke rol in. Niet alleen insecten zijn slachtoffer, maar ook dieren die insecten eten. Vogels, muizen, hagedissen en kikkers verliezen zo hun belangrijkste voedselbron.
Voor mensen in Nederland is het gevaar van landbouwgif volgens Berendse beperkt vanwege de strenge regelgeving. Toch zijn veel bestrijdingsmiddelen omstreden, zoals glyfosaat dat volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO waarschijnlijk kankerverwekkend is voor mensen.
Strenge regels betekent niet dat er in Nederland weinig landbouwgif wordt gebruikt. Integendeel: Nederland is grootverbruiker. Maar kan het ook anders?
Sluipwespen
Volgens Berendse kan dat bijvoorbeeld door het uitzetten van natuurlijke vijanden om plagen te bestrijden. "Sluipwespen in kassen zijn een succes, maar buiten de kassen is dat veel lastiger", zegt hij. Boeren die kleinschaliger gaan werken en een consument die meer wil betalen en ook tevreden is met 'minder mooie' groente of fruit, zouden volgens Berendse ook helpen bij het terugdringen van landbouwgif.
Een andere oplossing is volgens de emeritus-hoogleraar om een flinke belasting te heffen op producten die met landbouwgif zijn verbouwd. Daardoor worden deze producten duurder, terwijl producten die zonder landbouwgif zijn verbouwd goedkoper worden. Berendse: "Net zoals met alcohol, tabak of een suikertaks. Denemarken doet dit al, maar Nederland nog niet".
