Hebben sancties effect op Rusland? 'Poetin heeft zich hierop verkeken'

President Biden gebruikte vannacht stevige taal richting Poetin. Is dat soort dreigende taal verstandig?

"'Poetin heeft geen idee van wat hem te wachten staat', zei Biden. Volgens mij stond het niet in z'n uitgeschreven tekst, maar heeft hij het er ter plekke bij bedacht. Amerika kan zoiets wel zeggen, Europa niet. Amerika is de grootste militaire macht ter wereld. Dan kun je dat doen. In Europa is dat soort stoere taal veel minder gebruikelijk, omdat er ook geen militaire macht achter zit. Biden kan dat wel doen. Bovendien heeft hij gezegd dat ze geen centimeter van het NAVO-grondgebied zullen opgeven als Poetin de strijd verlegt."

Het ene na het andere bedrijf vertrekt uit Rusland: Apple, MAERSK, olie- en gasbedrijven. Hoe hard zal dat Rusland treffen?

"Als je alles bij elkaar optelt, zoals ook het aanpakken van de Russische centrale bank en de pogingen om de roebel kapot te maken, dan denk ik dat dat Rusland enorm veel schade toe gaat brengen. Net was er ook weer het bericht over Nord Stream 2, die gaspijpleiding die failliet zou zijn. Dan gaat het wel heel hard. Ik denk dat Poetin zich hier wel op verkeken heeft."

Gaat dit hem ook op andere gedachten brengen?

"Dat is altijd lastig. Ik moet dan altijd weer denken aan Irak in het begin van de jaren 90. Toen is door sancties de helft van het bruto nationaal product weggevaagd, maar Saddam Hoessein bleef rustig op z'n plek zitten. Dus dat zegt allemaal niet zoveel. Het hangt er ook vanaf of de bevolking achter de president blijft staan. Ik denk dat het belangrijker is hoe de strijd zich ontwikkelt in Oekraïne. Je ziet dat in het zuiden van het land nu een strijd wordt gevoerd. Ook Marioepol, waar 50 procent van de inwoners Russisch is, wordt door de Russen omsingeld. Als dat helemaal fout gaat doordat de Russen heel veel geweld gebruiken, kan de Russische bevolking dat toch te weten komen. Dat zou betekenen dat de steun voor zo'n militaire operatie in Rusland dan heel snel afbrokkelt. En dat lijkt een groter gevaar op de korte termijn dan de economische sancties, die Rusland wel ongehoord hard treffen."

Als door al die economische sancties tegen Rusland daar pensioenen verdampen en bedrijven failliet gaan, vermindert dat dan niet het draagvlak?

"Normaal gesproken niet. Dat is het interessante van sancties, dat de bevolking zich gaat verenigen achter de leiders. Dat zagen we eerder in Iran en Irak. Dat is een terugkerend feit in de geschiedenis. Deze sancties, dat moet ik er wel bij zeggen, die zijn niet eerder voorgekomen. Dit is nog nooit vertoond. Het is nog nooit gebeurd dat ze een hele munt kapot proberen te maken. Dat zou natuurlijk een effect kunnen hebben, dat we op dit moment niet kunnen voorspellen. Maar normaal gesproken werken sancties veel meer als een katalysator voor steun van de bevolking voor de leider. Maar voorspellen is moeilijk omdat we een gebied in gaan waarin we nooit eerder hebben gezeten."

China heeft ook van zich laten horen. Het land betreurt de uitbraak van het conflict en de slachtoffers. Gaat China zich toch tegen Rusland keren?

"Dat denk ik niet. Tijdens de eerste dagen van de Olympische Spelen hebben China en Rusland een soort niet-aanvalsverdrag getekend en er is een verklaring gekomen van Poetin en Xi. Poetin heeft Xi ook nodig gehad om deze activiteiten te beginnen. In dat akkoord staat feitelijk dat Xi de handen vrij heeft in Azië en Poetin de handen vrij heeft in Europa.

Tegelijkertijd zie je dat de Chinezen niet kunnen geloven dat Rusland dit ook echt ging doen in Oekraïne. Ik denk dat ze daar wel van geschrokken zijn. En wat ook nog wel hoopgevend is: er is contact geweest tussen de ministers van Buitenlandse Zaken van Oekraïne en China, met als doel om te kijken wat er is gebeurd en wat er aan te doen valt. En, of het echt waar is weten we nog niet, maar misschien zou China een bemiddelende rol kunnen spelen. En dat zou wel een heel geloofwaardige partner zijn voor die rol, omdat er immers een afspraak ligt tussen Xi en Poetin. Als zo'n land zegt: we gaan bemiddelen, dan heeft dat wel een impact."