Twee weken oorlog: hoe verloopt de strijd? 'Militair vermogen Russen overschat'

Allereerst: als je op de hoogte wil blijven van het laatste nieuws over de oorlog, volg ons liveblog. Zes vragen over hoe de ontwikkelingen militair gezien zijn, worden hieronder beantwoord.

1. Je krijgt als buitenstaander de indruk dat het voor de Russen ontzettend tegenvalt. Klopt dat?

"Ja", zegt Dick Zandee, die verbonden is aan Instituut Clingendael. "Dat kunnen we niet helemaal hard maken natuurlijk, want hun exacte plannen kennen we niet. Maar zoals meer mensen hadden we verwacht dat de Russen voor een kort en zwaar offensief gingen. Dat is niet bereikt."

Enige uitzondering hierin is het zuiden van Oekraïne, zegt Zandee. "Daar is wel bijna de hele zuidkust tot aan de Djnepr veroverd. Behalve Marioepol en Odessa." Waar het vooral tegenvalt voor de Russen is in het oosten: de stad Charkov. "En dan is er nog Kiev waar men nog niet is of in durft."

Frans Osinga, bijzonder hoogleraar oorlogsstudies aan de universiteit Leiden, vindt het moeilijk te zeggen of het heel erg tegenvalt voor de Russen. "Maar het feit dat ze de eerste dagen begonnen met een luchtmobiele operatie en de vliegvelden bestookten, lijkt er op te wijzen dat ze dachten dat de weerstand van het Oekraïense leger en de bevolking minder zou zijn."

Dat hebben ze onderschat, concludeert Osinga. "En hun eigen militaire vermogen hebben ze overschat. Ze hebben geen luchtoverwicht en zetten vooral grondtroepen, tanks, en artillerie en ongeleide raketsystemen in. Ze gaan voor een slijtageslag."

Daar waar wij in het Westen in een hoog tempo oorlog voeren, met een goede samenwerking tussen de luchtmacht en de landmacht, is dat voor de Russen nooit een leidende strategie geweest, merkt de bijzonder hoogleraar op. "In die zin verbaast de traagheid ons niet."

Wat Zandee ook opvalt: lange, stilstaande kolonnes. "De Russen hebben nog steeds veel moeite met de aanvoer van brandstof. En het tweede punt is: het Oekraïense leger slaagt er nog steeds in om de kop van de kolonne tegen te houden. Want rond het inmiddels beruchte vliegveld Antonov hebben de Russen nog steeds geen volledige controle. Dat maakt het lastig voor de Russen qua aanvoer."

Dan is er ook nog 'het terrein' waar de Russen moeilijk doorheen komen. "In het noordwesten is het veel te bosrijk en modderig. En verder naar het noorden ook erg moerassig."

De Russische tanks zijn dus aangewezen op verharde wegen. En daar zijn ze soms als schietschijven, concludeert correspondent Jeroen Akkermans. Zoals hier in de buurt van Kiev, waar de tanks onder Oekraïens artillerievuur liggen:

2. De opmars van de Russen wordt dus vertraagd. Wat is de Oekraïense strategie?

Wat je ziet, zegt hoogleraar Frans Osinga, is dat het Oekraïne gelukt is de opmars te vertragen door fel verzet te bieden in en rond de steden. "Zowel vanuit de bevolking als vanuit het leger. En ze hebben special forces en andere mobiele eenheden die door het gebied trekken op zoek naar Russische eenheden. Als ze die dan treffen slaan ze met een hit-en-runtactiek toe. En zo ontregel je de Russen ook weer natuurlijk."

De Oekraïense strategie is er een van tijdrekken en tijdrekken en niet de strijd aan gaan in het open veld. "Want dan zijn ze in het nadeel. In steden heeft de verdediging altijd het voordeel. In het zuiden gaat het wat sneller voor de Russen dan in het noorden, waar het terrein lastiger is voor hen."

3. Wat is het doel van de Russen?

"De doelstelling was om heel Oekraïne onder controle te krijgen, met een snelle capitulatie en regimechange tot gevolg", zegt Zandee. "Dat scenario heeft niet gewerkt. Dan moet je met je leger oprukken, dat zal waarschijnlijk ook wel gepland zijn, maar dat zit dus tegen."

"Het is natuurlijk een batlle of de cities geworden. De Oekraïense militairen weten dat ze het in de open gebieden afleggen tegen de militaire suprematie van de Russen. Daarom zullen ze gekozen hebben om de strijd in stedelijke gebieden te voeren. Dat is voor de Russen veel moeilijker. Zeker als daarbij ook de bevolking zich nog actief verzet."

4. Ondertussen richten Russen zich op burgers, zoals het kinderziekenhuis in Marioepol. Is dat echt bewust?

Zandee: "Ja, ik zou bijna zeggen: je probeert alles om toch je doelstellingen te bereiken. Dit is er ook op gericht om je tegenstander, door humanitaire ellende te creëren, op de knieën te dwingen. Je haalt er natuurlijk niet je militaire resultaat mee, door burgerdoelen te bombarderen. Het is puur gericht op de wil van de tegenstander. Om die te breken."

Dat hebben we eerder gezien in Tsjetsjenië en later samen met het Assad-regime in het Syrische Aleppo. "Wij verbazen ons daar nu misschien over vanuit de mensenrechten en zelfs het oorlogsrecht, maar het is eerder al gedaan door het leger van Poetin. Het is een bewuste strategie." Osinga beaamt dat, het is een middeleeuwse strategie uitgevoerd met moderne wapens.

5. Heeft zo'n tactiek überhaupt zin?

"De Tsjetsjenen gaven zich na al die bombardementen uiteindelijk over", zegt Zandee. "Grozny lag compleet in puin. Zoveel jaar later vechten Tsjetsjeense mannen nu zelfs voor Poetin in Oekraïne."

"En als je naar Marioepol kijkt, dat is al zwaar op weg naar het Grozny-scenario. Alles wat er nog aan faciliteiten was, functioneert niet meer. De vraag is of zich dat ook gaat voordoen in andere steden: Odessa bijvoorbeeld. Dan krijgen de Russen de hele zuidflank van Oekraïne in handen."

6. Kan Kiev hetzelfde verwachten? Wordt die stad platgebombardeerd?

"Kiev is wat anders", zegt Zandee. "Een stad van drie miljoen inwoners platgooien is anders dan Grozny."

Frans Osinga: "Militair gezien is het logisch dat Rusland doorgaat met waar ze al dagen mee bezig zijn. Met de omsingeling van de stad. We horen nu gevechten in buitensteden in het zuidwesten van Kiev, dat was eerst nog niet. Vanuit het oosten komen ze op 20-30 kilometer van Kiev. Dat is binnen artilleriebereik. Wat dan dreigt is wat andere steden ook ervaren: langdurige beschietingen."

Maar dan met één groot verschil: Kiev is ook voor de Russen cultureel historisch gezien belangrijk. "Rusland vindt dat ook belangrijk voor de geschiedenis om in stand te houden. Dus wellicht zullen ze niet gelijk tot massale beschietingen overgaan, maar eerst de druk op president Zelenski opvoeren."

Maar, een verwoesting van de stad kan hij niet helemaal uitsluiten. "In sommige steden is nu 60 tot 90 procent verwoest. Dat zijn steden zo groot als Amersfoort en Hilversum. Als ze die beelden aan Zelenski voorhouden en zeggen: dit kan Kiev ook overkomen, wat gaat Zelenski dan doen? We weten ook dat de Oekraïense verdediging zich al dagen aan het voorbereiden is op de strijd. Oekraïne weet: als Kiev valt, valt Oekraïne. En dus kan het ook uitmonden in een bloederige guerrillastrijd, waar het gaat om straat voor straat." Dat is ook een scenario wat Rusland vermoedelijk zal trachten te voorkomen.