Nu de mist is opgetrokken, zijn verkiezingen Frankrijk tóch weer spannend
De Fransen stemmen in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen en weten we welke twee kandidaten overblijven voor de tweede ronde. Het leek lange tijd een gelopen race voor Emmanuel Macron, maar niets is minder waar. De twee favorieten zijn elkaar op slechts een paar procentpunten genaderd in de peilingen. De spanning is helemaal terug.
De inrichting van het Élysée in Parijs, de residentie van de president, hoeft na de komende verkiezingen niet te worden aangepast. Dat was lange tijd de verwachting in Frankrijk. De huidige president, Emmanuel Macron, zou de verkiezingen op zijn sloffen winnen en nog eens vijf jaar plaats kunnen nemen in het prachtige, Parijse paleis.
Maar dat is geen zekerheid meer. Voor we bij die teruggekeerde spanning aanbelanden, eerst een rondje langs de verschillende presidentskandidaten. Anne Hidalgo, de huidige burgemeester van Parijs, doet namens de Socialisten mee. En ook de Groenen leveren een presidentskandidaat. Maar dat zijn volgens de peilingen nauwelijks kanshebbers. Het thema milieu is even naar de achtergrond verdwenen.
"De campagne is overschaduwd door de oorlog in Oekraïne", zegt correspondent Eveline Bijlsma. "Die mist is nu een beetje opgetrokken. De vraag of mensen nog wel rond kunnen komen, de koopkracht dus, houdt de Fransen het meest bezig, blijkt uit onderzoek. Daarnaast noemen ze onderwerpen als gezondheid, veiligheid, pensioenen en immigratie."
Eric Zemmour: Immigratie oorzaak van alle problemen
Immigratie dus. Iemand die daarop inspeelt is de extreemrechtse Éric Zemmour. Hij werd gezien als dé man die de Franse politiek helemaal op zijn kop kon zetten. Hij staat bekend om zijn controversiële uitspraken. Bijvoorbeeld dat immigratie de oorzaak is van alle problemen die er in Frankrijk zijn.
Afgelopen najaar steeg Zemmour nog razendsnel in de peilingen:
Maar zijn rol is uitgespeeld. "Zemmour is toch té radicaal voor de Fransen", zegt Bijlsma. "Met de oorlog in Oekraïne schoot hij zichzelf bijvoorbeeld in de voet. Hij zei geen Oekraïense vluchtelingen op te willen vangen, wat hij later overigens weer terugnam. Een uitspraak uit 2018 – 'ik droom van een Franse Poetin' – kreeg hij de afgelopen weken als een boemerang terug."
Jean-Luc Mélenchon: Populaire pensioenplannen
Wie we wel in de gaten moeten houden, is de man aan de andere kant van het politieke spectrum: de extreemlinkse Jean-Luc Mélenchon. Hij is tegen globalisering, voor hogere belastingen voor de rijken en voor het verlagen van de pensioenleeftijd van 62 naar 60 jaar.
Zijn boodschap slaat aan. "Hij spreekt mensen aan die hun onvrede willen laten zien", zegt Bijlsma. "Hij voerde een sterke campagne en baarde opzien met een technologisch foefje: Hij gaf meerdere meetings tegelijk door in verschillende zalen een hologram van hem te laten projecteren. En daarbij zet hij vol in op het verbeteren van de koopkracht, het thema dat de Fransen zo belangrijk vinden."
Valérie Pécresse: Macron in een rok
Een andere kandidaat is Valérie Pécresse. Zij is van de Republikeinen, de partij namens wie Nicolas Sarkozy president was. Pécresse leek korte tijd succes te kunnen boeken, maar nu is ze terug bij af. Niemand geeft haar nog een kans om de tweede ronde te halen.
"Pécresse wordt wel 'Macron in een rok' genoemd. Dat ze zich niet echt van hem heeft kunnen onderscheiden, is haar grootste probleem", zegt Bijlsma. "Ook heeft ze minder ervaring dan de president. Ze heeft een grote meeting gegeven in Parijs en daar bleek dat ze geen goede spreker is. Over die misser is ze eigenlijk niet meer heen gekomen."
Emmanuel Macron: Koploper met problemen
De Macron zonder rok hoeft zich geen zorgen te maken dat hij de tweede ronde niet haalt. In de peilingen voor de eerste ronde is hij koploper, al wordt het verschil met nummer 2 Marine Le Pen steeds kleiner.
"Macron steeg flink in de peilingen nadat de Russen Oekraïne waren binnengevallen. De Fransen waren tevreden over hoe hun president deze crisis aanpakte. Maar nu de eerste angst en ongerustheid zijn weggeëbd, zien ze ook dat hij nauwelijks campagne heeft gevoerd. En hij heeft impopulaire voorstellen gedaan, zoals het optrekken van de pensioengerechtigde leeftijd van 62 naar 65", zegt Bijlsma.
Marine Le Pen: Selfies zorgen voor succes
Tegelijkertijd stijgt Le Pen. "De voorvrouw van het Rassemblement National (voorheen Front National) heeft wekenlang een campagne gevoerd die dichtbij de Fransen staat. Ze is niet gaan inhakken op tegenstanders, maar is het land doorgegaan en heeft selfies gemaakt. En ze heeft het veel over koopkracht gehad."
"In de eindsprint profiteert ze van strategische stemmers. Die gaan toch voor haar in plaats van Zemmour omdat zij meer kans maakt. Hij is overigens ook degene die haar imago milder maakte door zijn extreme standpunten."
Zo zien de peilingen voor de tweede ronde er nu uit, als Macron en Le Pen als winnaar uit de bus komen na de eerste ronde:
Vooralsnog is het 'too close to call.' Opiniepeilers wijzen erop dat hun modellen bij een lage opkomst, en dat wordt verwacht, niet meer kloppen. En dus is het niet uitgesloten dat de verhuiswagens klaar moeten staan om de inrichting van het Élysée aan te passen aan de wensen van Marine Le Pen.
Hoe werken de verkiezingen?
Het begint, zoals gezegd, met een eerste ronde. Daarin staan alle partijen tegenover elkaar. Mocht één presidentskandidaat in ronde 1 al meer dan de helft van alle stemmen krijgen, dan is het meteen klaar en is diegene de nieuwe president van Frankrijk.
Al is de laatste keer dat dat gebeurde in de jaren 60. Waarschijnlijker is dat er een tweede ronde aan te pas moet komen. Daarin staan de twee kandidaten die in ronde 1 de meeste stemmen kregen, tegenover elkaar. De tweede ronde is op zondag 24 april. Wie dan de meeste stemmen binnenhaalt, wint.
