Waarom de Russen de ene stad wel, en de andere niet bombarderen

Vooropgesteld: we kunnen niet in de hoofden van de Russische legerleiding kijken. Welke keuzes ze maken, welke bommen waar en waarom terechtkomen: het blijft speculeren. Maar het valt wel op dat sommige Oekraïense steden met de grond gelijk gemaakt worden, en andere niet, of in ieder geval minder.

Helpt de cultuur sommige steden te blijven bestaan?

Zou het komen door de culturele achtergrond van steden? Oekraïne is immers een voormalig Sovjet-republiek. Of is het puur de militaire noodzaak die de doorslag geeft?

De Russen wilden Marioepol in ieder geval graag in handen krijgen en schoten er flink op los. Op onderstaande beelden van halverwege maart zie je de verwoestingen in de stad:

Dat laatste vermoedt Ruslandkenner André Gerrits. "Ik heb in het begin van de oorlog nog wel gedacht dat sommige culturele of historische zaken Poetin zouden weerhouden om vol ten aanval te trekken, maar daar blijkt geen sprake van als een plaats militair van belang is."

Geen militaire prioriteit

Charkov is een goed voorbeeld. Dat werd vroeger gezien als één van de meest Russische steden in Oekraïne, zegt Gerrits. "Maar toch werd de stad flink gebombardeerd."

Gerrits denkt dus ook dat het vooral militair gezien niet geschikt werd geacht om Kiev en/of Odessa te bombarderen. "Bij Kiev zijn de Russen weggetrokken. Op dat moment had het misschien geen militaire prioriteit. Al hadden ze natuurlijk wel veel meer schade kunnen aanrichten, als ze dat hadden gewild."

Kiev nog niet veel getroffen

Defensie- en veiligheidsexpert Danny Pronk van het Clingendael Instituut is het in grote mate eens met Gerrits. Pronk denkt dat alleen voor Kiev zou kunnen gelden dat ze die stad niet met de grond gelijk willen maken door de culturele achtergrond. "In Kiev werd ook voor het eerst gesproken van de 'Rus'. Dat is eeuwen geleden, maar toch." En ook op religieus gebied zijn de Russen nauw verwant met de Oekraïners. "Kiev is het nog altijd een vestigingsplaats van de orthodox christelijke kerk uit Rusland."

Er waren de afgelopen weken ook momenten genoeg waarop de Russen ervoor hadden kunnen kiezen om het vuur te openen op de hoofdstad. Russische troepen stonden ook aan de rand van de stad. Dichtbij genoeg, zag ook Pronk. "Dat hebben ze niet gedaan."

Bombardementen op strategische plekken

En Odessa dan? Daar valt weleens een bom, maar niet zo vaak als dat bijvoorbeeld in Marioepol gebeurde. Volgens Pronk zou het goed kunnen dat dat gebeurt om tactische redenen. "Zo zorgen de Russen ervoor dat Oekraïne niet al hun troepen naar het oosten stuurt, waar hevig gevochten wordt. Oekraïne wordt zo genoodzaakt om ook daar te blijven verdedigen. En als de Russen bombarderen, is dat vaak op strategische plekken, zoals een brug, een knooppunt of een spoorweg."

Onlangs stierf er bij een bombardement op Odessa nog een kind:

Inwoners van Odessa hoeven waarschijnlijk nog even niet te vrezen voor een complete destructie van hun stad, maar het zou Pronk op de lange termijn niet verbazen als de Russen toch die kant optrekken. Al is dat volgens hem sterk afhankelijk van de prestaties de komende tijd in het oosten.

Babel

Op eventuele bescherming van de stad door de geschiedenis en de culturele waarde hoeven ze in ieder geval niet te rekenen. Ruslandkenner Gerrits: "Het zou verschrikkelijk zijn, maar als Poetin kan opstomen naar Odessa zal hij dat niet nalaten omdat Isaak Babel daar z'n prachtige romans heeft geschreven."