Gestolen graan afgevoerd door Bosporus: 'Rusland wil zien of het ermee wegkomt'
Turkije zit met een Russisch schip in zijn maag waarvan beweerd wordt dat er gestolen Oekraïens graan aan boord ligt. Het schip vaart via de Turkse Bosporus naar onbekende bestemming. Oekraïne wil dat het wordt tegengehouden, maar het is nog onzeker of dat ook gebeurt. Turkije steunt Oekraïne, maar heeft ook belang bij de handel in gestolen graan.
Oekraïne zegt al maandenlang dat Rusland graan uit bezette gebieden wegsluist. Daar is steeds meer bewijs voor, blijkt ook uit gesprekken van BBC met Oekraïense boeren in bezet gebied.
Het schip, Zjibek Zjoly, is afkomstig uit haven van Berdjansk in Zuidoost-Oekraïne. De haven was maandenlang buiten gebruik vanwege de oorlog, maar deze week werd duidelijk dat een schip met 7000 ton graan uit de haven was weggevaren.
Rusland ontkent dat het dit graan heeft gestolen. Volgens de autoriteiten is het legaal gekocht van boeren in bezet gebied.
Al langer export uit bezet gebied
Yörük Işık, een Turkse expert in geopolitiek rondom de Bosporus, legt uit dat Rusland al langer graan exporteert uit bezet Oekraïens gebied.
"Dat deed het al sinds 2014, toen de Krim geannexeerd werd. Nu exporteert het ook gestolen graan uit nieuw bezette gebieden. De afgelopen maanden gingen schepen met valse documenten door de Bosporus. In die documenten stond bijvoorbeeld dat het graan uit de Krim of het Russische vasteland kwam. Maar het schip Zjibek Zjoly vaart officieel vanuit de haven van Berdjansk."
Oekraïense graanexport
Oekraïense landbouw speelt een grote rol in de wereldwijde voedselvoorziening. Het land staat bekend als de 'broodmand van Europa' vanwege de vruchtbare grond.
Normaal gesproken komt ongeveer 12 procent van de wereldwijde tarwe-export, 16 procent van de maisexport en 18 procent van de gerstexport uit Oekraïne.
Vanwege de oorlog is oogsten veel moeilijker dan normaal. Daarnaast kunnen boeren hun oogst niet kwijt. Veruit het grootste deel van de export gaat via de Zwarte Zee. Maar Rusland blokkeert Oekraïense havens en er liggen veel zeemijnen in de Zwarte Zee. Zo'n 25 miljoen ton graan dreigt hierdoor te bederven.
Het feit dat dit schip officieel uit de haven van Berdjansk vaart, is voor Turkije ongemakkelijk.
"Turkije heeft Oekraïne altijd gesteund, misschien zelfs meer dan andere Europese landen", vertelt Işık. "Maar het heeft ook belang bij deze handel, vooral nu. Het land heeft te maken met economische problemen, en door mee te werken aan de export van graan uit bezet gebied, kan het goedkoop graan kopen." Het meeste graan gaat vermoedelijk naar Turkije en Syrië en uiteindelijk ook naar Irak en Iran.
Rusland ontkent, Turkije zwijgt
Oekraïne wil graag dat het schip wordt vastgehouden omdat het gestolen graan zou vervoeren. Het wil ook dat er onderzoek komt naar drie andere Russische schepen die mogelijk gestolen graan uit de Krim door de Bosporus afvoeren. Maar het is niet zeker of Turkije ook met Oekraïne meewerkt.
Een woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken meldt dat het schip slechts 'een standaardprocedure ondergaat'. De Turkse overheid zwijgt vooralsnog. Turkije moet een afweging maken: winst maken door zulke schepen door te laten, of Oekraïne steunen door het schip tegen te houden.
"Misschien kijkt Rusland gewoon wat er gebeurt als ze officieel uit bezet gebied varen. Ze willen zien of ze ermee wegkomen", zegt Işık.