Mazzelbelasting, burgers compenseren: zo pakken andere landen de hoge inflatie aan

Het kabinet praat deze week over de begroting van volgend jaar. Belangrijkste gespreksonderwerp: welke maatregelen kunnen we nemen om de inflatiepijn te verzachten? De inflatie liep volgens de laatste meting in Nederland op naar 10,3 procent. 

Wat je een jaar eerder nog voor 100 euro kon kopen, daar moet je nu 110 euro voor neerleggen. De inflatie ligt in Nederland net iets hoger dan het Europees gemiddelde (EU: 9,8 procent). Er zijn landen waar de prijzen lang niet zo hard zijn gestegen als in Nederland, maar er zijn ook uitschieters de andere kant op. Ook wordt duidelijk: geen enkel land ontkomt er aan en in Oost-Europa wordt de pijn het hardst gevoeld.

Inflatie in landen om ons heen (juli 2022)

Frankrijk: 6,1 procent

Met nog vier maanden te gaan tot het eind van het jaar, zei minister Kaag van Financiën vorige week dat het 'hartstikke lastig' wordt om dit jaar nog iets aan de koopkracht te doen. 

Zoiets zal je in Frankrijk niet horen, vertelt correspondent Eveline Bijlsma. "Fransen kijken snel naar de staat om problemen op te lossen. Als het niet meer past in het huishoudboekje, dan lenen we wel wat bij, zo is de gedachte. Nederland zit veel strakker op de begroting." 

Kunstmatig laag

Zo worden in Frankrijk de prijzen voor zowel elektriciteit als gas kunstmatig laag gehouden door de overheid. Zo is de gasprijs met slechts vier procent gestegen. Het voordeel voor de Fransen is dat ze minder afhankelijk zijn van Rusland voor gas. 70 procent van alle elektriciteit wordt door kernenergie opgewekt.

De inflatie ligt met 6,1 procent dan ook een stuk lager dan in Nederland. "Maar bij het boodschappen doen merk je het wel hoor dat de prijzen zijn gestegen," vertelt Bijlsma. 

Vergelijkbaar met Nederland worden Franse minima gecompenseerd met zogenaamde energie-cheques en ook de prijzen aan de pomp zijn na belastingmaatregelen iets verlaagd.

De lage elektriciteitsprijs heeft de staat al 20 miljard euro gekost. Een woordvoerder van de regering heeft inmiddels expliciet gezegd dat de schulden niet kunnen blijven oplopen: "We kunnen de prijzen niet oneindig bevriezen. We moeten keuzes maken vanwege de staatsschuld."
 

Italië: 7,9 procent

Sinds 1984 hebben de Italianen niet meer zo'n sterke prijsstijging gezien. "Er wordt al gewaarschuwd dat het bekende Italiaanse ontbijtje aan de bar straks een luxeproduct wordt," vertelt correspondent Anouk Boone. Een espresso aan de bar voor een euro is verleden tijd. Ook het boodschappenwagentje is duurder geworden.

"Italië is een autominnend land en de gestegen brandstofprijzen doen pijn bij de Italianen, ook al is er een accijnsverlaging doorgevoerd."

Mazzelbelasting

De Italiaanse overheid heeft bepaald dat energiemaatschappijen 25 procent extra belasting moeten betalen. Het percentage wordt berekend over de extra winst die ze maken, nu ze zelf profiteren van de gestegen elektriciteit- en gasprijzen op de wereldmarkt.   

Met de maatregel moet 11 miljard euro worden opgehaald, waarmee burgers worden gecompenseerd. Voor nieuwe maatregelen wordt het afwachten. Er moet eerst een nieuwe regering komen. Volgende maand zijn er verkiezingen.

De gestegen kosten raakt de Italianen hard, zeker de mensen zonder werk. "Je moet niet vergeten dat er best veel werkloosheid is, heel anders dan in Nederland," zegt Boone. Als de prijzen stijgen kan je dat (deels) compenseren door ander werk te zoeken. "Als je meer gaat verdienen los je zo je koopkrachtverlies op, maar dat is niet zo makkelijk in Italië."

De Nederlandsche Bank: pijn niet verzachten

Het advies van onze centrale bank, De Nederlandsche Bank, is om de hoge prijzen niet te compenseren. Het kan ervoor zorgen dat de inflatie juist verder toeneemt. Alleen de hardst getroffen huishoudens zouden geholpen moeten worden. "De gestegen energiekosten betekenen nu eenmaal dat ons land armer wordt," schrijven ze.

De steunmaatregelen in coronatijd hielpen om de werkloosheid niet op te laten lopen. Maar volgens De Nederlandsche Bank zou extra steun nu averechts uitpakken, omdat de arbeidsmarkt nu juist bijzonder krap is. 

Turkije: 79,6 procent

Al jaren blijven de prijzen in Turkije stijgen. Het inflatiecijfer voor juli staat nu op bijna 80 procent. Volgens correspondent Olaf Koens ligt het daadwerkelijke cijfer hoger. "Het statistiekbureau van Turkije staat onder grote druk van de regering, dus het cijfer is ook nog eens onbetrouwbaar."

Koens vertelt dat hij vijf jaar geleden 1 lira betaalde voor een een glaasje Turkse thee met suiker. "Eind vorig jaar was dat opgelopen naar 5 lira, en nu betaal ik daar 8 lira voor." 

Dat is iets minder dan vijftig cent. Koens: "Dat is voor mij goed te betalen, want ik krijg mijn salaris in euro's uitbetaald." De Turken moeten daarentegen steeds dieper in de buidel tasten. Ook al zijn ze meer gaan verdienen, onderaan de streep houden ze minder over. Veel producten zijn onbetaalbaar geworden. Producten die geïmporteerd moeten worden bijvoorbeeld. Omdat de lira minder waard is, stijgen de prijzen.

Sociale terrassen

De Turkse overheid schiet wel te hulp - zeker nu er verkiezingen aan komen - door groenten en fruit op de markt aan te bieden tegen bodemprijzen. Ook heeft de overheid een reeks restaurantjes geopend, waar je tegen een schappelijke prijs wat kan eten en drinken. "Die worden hier sociale terrassen genoemd," vertelt Koens. "Ook gelden hier vaste broodprijzen, om het toch betaalbaar te houden."

Zelf merkt hij ook dat de voedselprijzen hoger liggen. Koens: "We doen vaak online boodschappen via een app, je betaalt meteen na het afrekenen. Toch moet ik soms een naheffing betalen. De bestelling wordt feitelijk de volgende dag pas ingepakt, en de prijzen kunnen dan alweer hoger liggen." 

Volgens economen loopt de inflatie zo uit de hand in Turkije, omdat de Turkse overheid beleid voert die tegen alle economische wetten in gaat. In plaats van de rente te verhogen, houdt de centrale bank de rente laag. Koens: "Ze geloven er heilig in dat de economie kan groeien en in beweging kan blijven door de rente laag te houden." 

Duitsland: 7,5 procent

De minister van Financiën in Duitsland zei in juni wat minister Kaag vorige week in feite ook zei: "Nieuwe begrotingsmiddelen zijn dit jaar niet meer beschikbaar." 

Hij wil voor 2023 wel een nieuw hulppakket samenstellen. Zijn plan is om de drempel voor het hogere belastingtarief te verhogen. Veel werknemers gaan volgend jaar door een loonsverhoging meer verdienen. Hij wil zo voorkomen dat werknemers alsnog hun extra inkomen zien verdampen doordat ze deels in een hogere belastingschijf terecht komen.

Op het plan dat 'koude progressie' wordt genoemd, is veel kritiek. Mensen met een hoog inkomen profiteren het meest van de maatregel.

(Bijna) gratis OV

Eerder dit jaar nam Duitsland verzachtende maatregelen om de gestegen kosten goed te maken. De kinderbijslag en de bijstand werden verhoogd. Ook kwam er een tankkorting. Net als in Nederland werd de brandstofaccijnzen verlaagd. 

Ook kunnen Duitsers sinds juni voor maar 9 euro een hele maand lang met het openbaar vervoer reizen. Deze actie stopt in september.