Experts over rakettenregen: 'Russen met rug tegen de muur'

In hartje Kiev, maar ook in andere steden in Oekraïne, zijn vanochtend verschillende explosies geweest als gevolg van raketaanvallen. Meerdere mensen zijn overleden, er zijn tientallen gewonden en cruciale infrastructuur is kapotgebombardeerd. 

De aanvallen volgen op de zeer zware explosie op de brug tussen de Krim en Rusland. Door deze explosie en daaropvolgende brand op de brug die de Krim met het Russische vasteland verbindt, zijn zeker drie doden gevallen. De brand zou zijn veroorzaakt door een bom die in een vrachtwagen ontplofte. Hierdoor vlogen zeven benzinetanks in een treinstel op de naastgelegen spoorweg in brand. 

Volgens Rusland is de explosie het werk van de Oekraïense geheime dienst. De aanvallen van vanochtend zijn, zo heeft Poetin vanochtend verklaard, dan ook een vergeldingsactie. We beantwoorden vijf vragen over de gewelddadige aanvallen van Rusland op Oekraïne.

1. De aanvallen van vandaag dus een vergeldingsactie: hoe zit dat?

"Dit is de wraakactie die te verwachten was nadat er sabotage heeft plaatsgevonden op de Krimbrug, een militaire reactie", vertelt Ten Broeke. "Overigens is de Krimbrug een legitiem militair doel voor Oekraïne. Maar Poetin noemt het een burgerdoel. Echter, wat hij nu zelf doet is burgerdoelen aanvallen."

Wijninga beaamt dat. "Die brug is door de Russen aangemerkt als civiele infrastructuur, dus ze voelen zich nu vrij om de civiele infrastructuur van Oekraïne te vernietigen. Dit is dan ook een pure vergeldingsactie."

2. Burgerdoelen raken: het lijkt alsof we hiermee een nieuwe fase van de oorlog ingaan, klopt dat?

Ten Broeke: "De voorraden van het Russische leger raken op, ze moeten telkens opnieuw bevoorraden en worden niet meer geholpen door landen om hen heen. Dat laat zien hoe penibel de situatie voor het Kremlin en dus voor het Russische leger is geworden. Het staat nu met de rug tegen de muur in de Donbas. Het heeft daarom z'n heil gezocht in het aanvallen van burgerdoelen om daarmee schrik en angst aan te jagen in de hoop dat daarmee de Oekraïense wil en het Oekraïense moreel wordt gebroken."

Wijninga stelt dat Poetins positie hiermee steeds lastiger wordt. "Hij wordt nu zelfs bekritiseerd door de ultranationalisten om hem heen. Er wordt hem verweten dat hij niet eerder goed heeft ingegrepen, ze vinden hem te soft. Ik denk dat je de vergelijking met Hitler nu kunt gaan trekken: die heeft in de staart van de Tweede Wereldoorlog ook nog veel vergeldingsacties uitgevoerd op steden als Londen en zelfs Nijmegen."

3. Sinds gisteren heeft Poetin een nieuwe bevelhebber, komen deze acties van hem?

Wijninga: "Mogelijk wel, want er was veel kritiek op het leger vanuit de ultranationalistische hoek. En zij waren heel positief over de aanstelling van de nieuwe opperbevelhebber Sergej Soerovikin."

Ten Broeke is stelliger: "Ik denk inderdaad dat wat je nu ziet gebeuren, de handtekening draagt van Soerovikin. Hij is ook de man die het Syrische Aleppo bombardeerde, hij draaide ook daar zijn hand niet om voor het aanvallen van burgerdoelen. De aanvallen van vandaag dragen zijn kenmerk, het is een tactiek die de Russen namelijk ook in Syrië hebben geprobeerd: wanhopige raketaanvallen uitvoeren."

4. Een nieuwe tactiek dus, in hoeverre kan Oekraïne zich hiertegen verdedigen?

Wijninga: "De luchtafweersystemen van Oekraïne zijn niet voldoende om alle raketten uit de lucht te halen. Maar let op: een luchtafweersysteem is nooit helemaal dekkend. Daarom heeft Oekraïne ze vooral geplaatst rond de échte kritieke plekken die belangrijk zijn voor de continuïteit van de regering. Dus niet rond universiteiten, speeltuinen en parken, daar hebben ze simpelweg niet genoeg systemen voor. Daarover heeft Zelenski natuurlijk ook altijd gezegd dat er meer steun moet komen van andere landen."

"En die steun zal, mocht er al spraken zijn geweest van een afbrokkelende steun vanuit het westen, nu weer helemaal overeind staan. Want de ontzetting in het Westen na dit soort aanvallen op burgerdoelen leidt alleen maar tot meer steun."

Ten Broeke vult aan: "Acties zoals die van vanochtend, maar ook bijvoorbeeld het massagraf dat in de Oost-Oekraïense stad Lyman is ontdekt, maken duidelijk dat de steun van de Oekraïners voor deze oorlog ook groter wordt. Poetin hoopt dat het moreel wordt gebroken, maar ik denk dat het omgekeerde zal gebeuren."

5. Maar dan is er ook altijd nog die nucleaire dreiging. Moet we ons nu nog meer zorgen maken?

Ten Broeke: "Poetin heeft vandaag een bijeenkomst met zijn veiligheidsberaad. Mocht hij willen besluiten om over te gaan op een vorm van nucleaire inzet, moet de veiligheidsraad daar toestemming voor geven. Daarom is die bijeenkomst vandaag van belang. Maar zelf denk ik dat de kans dat Poetin tot deze stap overgaat uitermate klein is op dit moment."

Wijninga denkt ook dat die kans op dit moment klein is, maar: "De druk op Poetin neemt dus toe, zoals gezegd willen de ultranationalisten veel verder gaan en ook veel hardere maatregelen nemen. Als je dat doortrekt, heb je het over kernwapens. Ik denk dat Poetin zelf absoluut niet wil beginnen met het inzetten van kernwapens, maar als de druk op hem nog verder toeneemt is er natuurlijk wel een kans dat hij aan die druk gaat toegeven."