Onmenselijke lockdowns hielden aan, en toen knapte er iets bij de Chinezen

China is het veiligste land ter wereld, hoort Roland Smid Chinezen zeggen. Na alles wat er gebeurd is, blijft het indammen van corona in het land populair. Ze weten dat in andere landen miljoenen mensen stierven, en denken: gelukkig gebeurt dat hier niet. 

Toch knapte er dit jaar iets. Meerdere steden kwamen in opstand tegen het extreme coronabeleid. Het was de lockdown in Shanghai van dit voorjaar die alles veranderde. Ook voor onze correspondent.

De zak met eten is al snel leeg

Plotseling verschijnen ze ook bij ons aan de deur: de witte pakken, ook wel 'dabai' genoemd in het mandarijn. Ze komen onze temperatuur opmeten, en daarna zetten ze een zak met proviand voor onze voordeur. We moeten een week lang binnenblijven, omdat ergens in onze buurt besmettingen zijn geconstateerd. Het gaat om de nieuwe omikron-variant, die veel besmettelijker is dan voorgaande varianten. Wat we nog niet weten, is dat we de komende twee maanden ons huis niet uit zullen komen.

Want de besmettingen lopen snel op. Het gaat van honderden naar duizenden. We blijven binnen, worden dagelijks getest door een dabai die daarvoor speciaal langs alle deuren gaat. Voedsel is moeilijk te krijgen: de zak met proviand is al snel leeg, en daarna zijn we aangewezen op online bestellingen die er maar moeilijk doorheen komen. De 25 miljoen inwoners van Shanghai gaan in overlevingsmodus. 

Ondertussen regent het horrorverhalen op sociale media. We zien hoogzwangere vrouwen die geweigerd worden in ziekenhuizen, chronisch zieken die niet aan medicatie kunnen komen en huisdieren die door ambtenaren worden doodgemept omdat de beestjes corona zouden kunnen overdragen.

Het is het gevolg van de manier waarop China gerund wordt: de leiders in Peking geven opzettelijk vage orders, die dan door lokale overheden geïnterpreteerd en uitgevoerd worden. Dus als Peking zegt 'de besmettingen moeten naar nul' moeten de ambtenaren in Shanghai uitvogelen hoe, wetende dat hun baan op het spel staat als ze falen, en dat ze als zondebok kunnen dienen indien nodig. 

De pijn zit diep

Toch krijgt Shanghai het toch voor elkaar: de besmettingscijfers dalen, en op 1 juni is de stad weer grotendeels vrij. We gaan die dag de straat op (zie video hieronder), en spreken mensen over hun ervaringen. De pijn zit bij velen diep. Een man die we interviewen wordt emotioneel als hij vertelt dat hij zijn familieleden al maanden niet heeft kunnen zien. Hij heeft wel een mening over de overheid van zijn land, maar die houdt hij liever voor zich, zegt hij.

De 'vrijheid' is niet zonder voorwaarden: in Shanghai moet je nu elke drie dagen testen als je een supermarkt of kantoorgebouw in wil. En reizen naar andere steden is nog altijd lastig. Veel werkgevers verbieden hun personeel dan ook de stad te verlaten, uit angst voor plotselinge lockdowns. Dit hoor ik vooral bij werknemers van staatsbedrijven, die vergaande controle over de privélevens van hun personeel hebben.

De zomer trekt voorbij. Ik spreek regelmatig stadsgenoten die hun land zat zijn. Ze willen weg, het liefst naar Amerika. Zij die de financiële middelen ervoor hebben, pakken hun biezen: weg van de dictatuur en het onmenselijke zero-covidbeleid.

Maar dan laat de brand in Ürümqi een plotselinge golf van woede door het land razen. In Shanghai roept een menigte: 'Xi Jinping, treed af! Communistische Partij, treed af!' Maanden van opgekropte boosheid komt er uit. Er worden die nacht enkele tientallen mensen opgepakt in Shanghai.

Maar wonder boven wonder komt China in december met radicale versoepelingen. Reizen van A naar B wordt makkelijker, en er hoeft minder getest te worden. Een reactie op de protesten? Xi Jinping zal het niet toegeven, maar het heeft er alle schijn van. Nu is er zowel vreugde over de versoepelingen, als angst voor de besmettingsgolf die eraan komt. China gaat een onzekere tijd tegemoet. Gelukkig zit ik er middenin, om er verslag van te kunnen doen.