Zeldzaam bezoek Poetin aan bondgenoot Loekasjenko voedt vrees voor nieuwe aanval
De Russische president Poetin is voor het eerst in jaren afgereisd naar Belarus voor een ontmoeting met zijn bondgenoot Loekasjenko. En dus is de angst terug dat Oekraïne straks opnieuw vanuit zijn noordelijke buurland wordt aangevallen.
De twee machthebbers hadden elkaar sinds het begin van de oorlog al zes keer ontmoet. Toch is dit bezoek bijzonder: het is namelijk de eerste keer dat Poetin hoogstpersoonlijk naar Belarus afreist, wat sinds juni 2019 niet meer was gebeurd.
Dat voedt het idee dat de Russische president met een agenda naar Minsk is gegaan. Zeker omdat Russische militairen Belarus eind februari, aan het begin van de invasie, eerder als springplank hebben gebruikt om Oekraïne binnen te vallen. De opperbevelhebber van de Oekraïense strijdkrachten, Valeri Zaloezjny, zei vrijdag dat Poetin komend voorjaar een nieuwe poging doet om Kiev te veroveren - en wel via Belarus.
Militaire oefeningen
"Velen zien dit bezoek dus als een teken dat Poetin de druk op Loekasjenko opvoert om actiever deel te nemen aan Ruslands oorlog tegen Oekraïne", zegt correspondent Eva Hartog. "Vooralsnog verleent Belarus passieve steun aan Rusland, door onder meer toe te staan dat Russische raketten worden gelanceerd vanuit Belarus. Maar er vechten nog geen Belarussische troepen mee in Oekraïne."
Loekasjenko ging in oktober akkoord om 9.000 Russische soldaten in Belarus te stationeren. Het werd een 'grensbewakingseenheid' genoemd. Deze troepen zullen daar binnenkort militaire oefeningen houden, meldde het Russische staatspersbureau Interfax gisteren. Ook kondigden Poetin en Loekasjenko aan om nauwer te gaan samenwerken op militair en economisch gebied.
'Onvoldoende troepen'
Maar militair analisten wijzen op gebrekkige slagkracht van Rusland. Die zou niet groot genoeg zijn om zo'n nieuw grondoffensief mogelijk te maken. "9.000 Russische troepen zijn onvoldoende voor een effectief offensief en de slagkracht van het leger van Belarus is te beperkt", zegt oud-commandant der Landstrijdkrachten Mart de Kruif.
Om zo'n grondoffensief te starten hebben de Russen zeker enkele tienduizenden soldaten nodig, verwacht hij. "En verdubbel dat aantal maar om delen van Kiev te kunnen veroveren. Als ze überhaupt al in de buurt van Kiev kunnen komen."
Want volgens De Kruif is Oekraïne ook wat betreft de kennis van het terrein in het voordeel, en kan ook het moreel van de Russen niet kan tippen aan het leiderschap én de motivatie van de Oekraïense strijdkrachten. Dan is er nog een ander probleem voor de Russen: de wapendepots raken leeg. Het Russische leger heeft al langer een gebrek aan voldoende wapensystemen en munitie.
Eenheden wegtrekken
Een tweede theorie is daarom dat de Russische activiteiten in Belarus een afleidingsmanoeuvre zijn, om Oekraïne in de war te brengen. Dick Zandee, defensiespecialist van Instituut Clingendael, legt uit hoe zulke militaire druk van Rusland werkt. "Het dwingt Oekraïne om een deel van zijn manschappen in het noorden te houden om Kiev goed te beschermen. Dat trekt eenheden weg van het zuidelijk front. Want ook het Oekraïense leger heeft maar beperkt personeel."
Voor de komende weken verwacht Zandee nog geen offensief. "Daarvoor moet je zwaar materieel kunnen manoeuvreren, maar de grond is nu nog te nat en drassig." Maar als de omstandigheden over een of twee maanden verbeteren, verwacht hij wel een nieuwe aanval. En wel eentje van Oekraïne, dat de Dnjepr in het zuidoosten zou willen oversteken voor een nieuwe herovering van door de Russen bezet gebied.
Zandee: "De Oekraïners willen zich niet kapot vechten in de oostelijke Donbas, daar is Rusland het sterkst. Vanuit militair oogpunt is daarom een aanval op de stad Melitopol het meest logisch. Dat biedt toegang tot de Zwarte Zee en frustreert ook de bevoorrading van Russische troepen."
Aan de macht blijven
Dan is er tot slot nog een andere reden waarom een aanval vanuit Belarus voorlopig onwaarschijnlijk wordt geacht. De positie van Loekasjenko zelf. Hij trad aan in 1994 en is al jaren de langstzittende leider in Europa.
Die machtspositie wil hij koste wat kost behouden. Dat bleek wel tijdens de grote volksopstand van de zomer van 2020, waarbij tienduizenden Belarussen de straat op gingen tegen zijn zeer omstreden verkiezingszege. Om te overleven riep Loekasjenko de hulp in van Poetin, die geld en militairen stuurde zodat de opstand hard kon worden neergeslagen.
Sindsdien zit Loekasjenko in een lastige spagaat. Hij wil eigenlijk niet meevechten in Oekraïne, maar ziet zijn eigen land stapje voor stapje worden overgenomen door Poetin, die gisteren tijdens een persconferentie in Minsk zei dat hij Belarus niet wil innemen, maar al langer openlijk fantaseert over een uniestaat met voormalige Sovjet-landen.
Tegelijkertijd is duidelijk dat als Poetin ooit zijn macht verliest, Loekasjenko er helemaal alleen voorstaat mocht een nieuwe volksopstand uitbreken. Hij zal Poetin dus te vriend moeten houden, maar heeft ook de oppositie in eigen land om rekening mee te houden.
Oud-commandant De Kruif: "Als Loekasjenko nu toch zijn leger inzet, krijgt hij nog meer weerstand uit eigen land en gaat zijn machtspositie wankelen. Ik zie de vrees van Oekraïne voor een aanval vanuit Belarus dus al propaganda en onderdeel van een informatieoorlog, zeker nu het front minder beweegt."