Rutte op bezoek bij Biden: 'VS zal druk zetten op beperken export China'
Premier Mark Rutte en minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken zijn vandaag op bezoek in Washington. Het is de eerste keer dat ze president Joe Biden ontmoeten in het Witte Huis. "Voor Nederland is dit een belangrijk bezoek. De VS is en blijft onze belangrijkste bondgenoot", zegt politiek verslaggever Fons Lambie.
Rutte was voor het laatst in het Witte Huis in 2019. Toen werd hij nog ontvangen door president Donald Trump. Volgens Rutte was die relatie goed, maar 'ook een beetje gênant' en 'soms wat ongemakkelijk'.
De relatie tussen Europa en de Verenigde Staten verslechterde toen Trump president was. Dit bezoek moet die banden weer versterken.
Oorlog in Oekraïne
Hoog op de agenda staat onder andere de oorlog in Oekraïne. Daarover liggen Nederland en de VS redelijk op dezelfde lijn, bijvoorbeeld in opstellingen tegenover Rusland.
"Een heikel punt de laatste weken is de vraag of Oekraïne ook moderne tanks van het Westen krijgt", zegt Lambie. "Met name Duitsland twijfelt en lijkt op de VS te wachten. Nederland zal aandringen op het leveren van de moderne tanks."
Exportverbod ASML?
Nog een thema dat besproken gaat worden, is de export van Nederlandse chipmachinefabrikant ASML aan China. Om geavanceerde chips te kunnen produceren, heeft China de chipmachines van ASML hard nodig.
"Er zijn maar twee landen, Nederland en Japan, die naast de VS de zogeheten 'lithografiemachines' maken. Dus zet de VS die twee bondgenoten onder druk. De Amerikanen willen dat het Westen dat soort techniek niet meer levert aan China", legt VS-correspondent Erik Mouthaan uit. Zo willen de Amerikanen voorkomen dat China te machtig wordt.
"De VS wil de opmars van Chinese technologie afremmen omdat het land ondemocratisch is en ambities zou kunnen hebben om invloed uit te oefenen op andere landen."
Tijd om te onderhandelen
Maar de export van ASML wil Rutte ook weer niet te veel aan banden leggen. Ongeveer 15 procent van de omzet van het bedrijf is afkomstig uit China.
"Nederland loopt op een dun koord: aan de ene kant is de VS een belangrijke bondgenoot, aan de andere kant is China een grote handelspartner", zegt politiek verslaggever Fons Lambie. "Bij het gesprek wordt geen doorbraak verwacht, maar de verwachting is dat Biden opnieuw druk zal zetten om export naar China verder te beperken."
Mouthaan: "Het lijkt dus tijd om te onderhandelen: mogelijk kunnen Amerikaanse eisen op gebied van chips geruild worden door Europese bedrijven mee te laten profiteren van de verduurzaming van de Amerikaanse economie."
Voortrekken Amerikaanse bedrijven
Want daar is kritiek op geuit: Europa is het niet eens met de manier waarop Biden Amerikaanse bedrijven voortrekt. Een paar honderd miljard dollar aan belastingvoordelen en subsidies gaan naar groene technologie die in de VS is geproduceerd.
"De EU vreest dat veel Europese bedrijven vertrekken. Europese regeringsleiders gaan er in februari op een speciale EU-top over praten. Rutte zal het punt maken dat Bidens plan Europa zo min moet mogelijk moet raken", zegt Lambie.