Frankrijk lijkt bij tweede ronde verkiezingen af te koersen op politieke patstelling
Morgen is de tweede ronde van de Franse parlementsverkiezingen. De eerste ronde werd vorige week gewonnen door het uiterst rechtse Rassemblement National van Marine Le Pen. Toch lijkt de kans niet groot dat die partij straks een meerderheid haalt in het parlement. Maar dat geldt ook voor de andere partijen. Hoe gaat het dan verder?
Even vooropgesteld: president Macron blijft sowieso zitten. Aanstaande zondag zijn parlementsverkiezingen. De volgende presidentsverkiezingen zijn pas in 2027 en Macron is niet van plan eerder weg te gaan. En er is niemand die hem kan wegsturen. Maar zonder steun van het parlement kan Macron niet veel beginnen. En dat is nu precies wat er kan gaan gebeuren.
Historische zege
Rassemblement National (RN) kreeg tijdens de eerste ronde 33 procent van de stemmen. Het was een ongekende, zelfs historische zege van de rechts-populistische partij van Marine Le Pen. Maar door het ingewikkelde Franse kiessysteem, met kandidaten per district, kan de tweede ronde minder goed uitpakken voor RN. De partij zal waarschijnlijk wel veruit de meeste zetels halen in het parlement. Maar niet de absolute meerderheid die nodig is om te kunnen regeren.
Want het Linkse Blok en de middenpartijen die president Macron steunen, hebben de handen ineengeslagen. Ze zijn het in veel kiesdistricten eens geworden over een kandidaat die het opneemt tegen de kandidaat van RN. Volgens de laatste opiniepeilingen zou RN daardoor tussen de 210 en 240 zetels behalen. Dat zijn er veel – maar wel minder dan de 289 zetels die nodig zijn voor een absolute meerderheid. "De andere partijen hebben begin deze week een front gevormd tegen RN", zegt journalist Stefan de Vries, oud-correspondent Frankrijk van RTL Nieuws. "En dat front lijkt succesvol te zijn."
Verdeeld parlement
En in dat geval wordt het moeilijk een regering te vormen. Want het is duidelijk dat er ook geen meerderheid is voor de andere partijen. Het Linkse Blok zal het waarschijnlijk nog het beste doen, met volgens de peilingen tussen de 155 en 185 zetels. De middenpartijen van president Macron komen volgens de peiling uit op tussen de 120 en 150 zetels. Macron wordt dus sowieso zeer sterk afhankelijk van andere partijen in het parlement. Een parlement dat zo verdeeld is, dat een patstelling dreigt.
In andere landen zou worden gekeken naar een coalitieregering. Maar dat past totaal niet in de Franse traditie. Stefan de Vries denkt daarom dat zo'n coalitieregering bijna onmogelijk is: "Er zijn drie politieke blokken die allemaal iets anders willen. Ze houden allemaal voet bij stuk. In de Franse politieke cultuur ben je een loser als je een compromis sluit, dat wordt gezien als zwakte. Er is een winnaar en een verliezer en er is geen compromis mogelijk."
'Geen geld voor cadeautjes'
Een ander scenario is een kabinet dat met wisselende meerderheden regeert. Per wetsvoorstel wordt geprobeerd daar een meerderheid voor te halen. Maar volgens De Vries is ook dat onwaarschijnlijk: "De eisen die het Linkse Blok zal stellen aan president Macron zullen heel hoog zijn en veel geld kosten. Maar het gaat slecht met de Franse economie, er is geen geld voor cadeautjes."
Verlamming van de Franse politiek ligt dus op de loer. Deze patstelling in Frankrijk heeft ook gevolgen voor de Europese Unie. "Dat is hartstikke slecht", zegt Stefan de Vries. "Macron is een van de leiders in de Europese Unie. Dat was hij vaak samen met Mark Rutte. Dat duo is nu weggevallen. Rutte is natuurlijk op weg naar de NAVO. En Macron heeft alles van z'n allure en energie verloren, met een partij die waarschijnlijk als derde zal eindigen bij de parlementsverkiezingen."
Kan even duren
Het gaat hier om scenario's, gebaseerd op peilingen. In het verleden waren die behoorlijk betrouwbaar. Maar de echte uitslag kan natuurlijk altijd afwijken. Niets valt uit te sluiten. Behalve dan nieuwe verkiezingen. Want in de Franse kieswet staat dat er minstens een jaar moet zitten tussen twee parlementsverkiezingen. Een eventuele patstelling kan dus even duren.
Dagelijkse update
Wil jij iedere middag een selectie van het belangrijkste nieuws en de opvallendste verhalen in je mail? Meld je dan nu aan voor de dagelijkse update.