Woede en ongeloof over dodelijke hotelbrand in Turkije: 'Alarm ging niet af'

Op het eerste oog ziet het pand van het Grand Kartal Hotel er vanbuiten grotendeels ongeschonden uit. Het gebouw is niet ingestort en de buitengevel lijkt intact. Maar op foto's die binnen zijn gemaakt, is beter te zien hoe hard het vuur om zich heen heeft geslagen.

Toch is maar moeilijk te geloven dat bij de brand zoveel doden zijn gevallen. Daarnaast raakten 51 mensen gewond.

"Mensen zijn heel erg geschrokken", zegt correspondent Pepijn Nagtzaam vanuit Istanbul. "Van de vreselijke beelden van mensen die in paniek uit ramen zijn gesprongen en geklommen. En er is ongeloof over het dodental: zoveel dodelijke slachtoffers verwacht je niet bij een brand. Zeker niet in een hotel, waar je ervan uit gaat dat je er veilig uitkomt. Er is heel veel woede."

De Turkse autoriteiten hebben negen betrokkenen opgepakt, onder wie de eigenaar van het hotel. Zij worden allen ondervraagd over veiligheidsmaatregelen die wel of niet zijn getroffen in het hotel. Bij het onderzoek zijn vier hoofdinspecteurs aangesteld, meldt nieuwszender CNN Türk.

Het vermoeden is dat de brand is ontstaan in het restaurantgedeelte van het twaalf verdiepingen tellende hotel. Op het moment dat de brand even voor half vier in de nacht uitbrak, sliepen 238 mensen in het hotel. Dat staat in het wintersportgebied Kartalkaya, dat met zo'n 20 kilometer aan pistes qua grootte vergelijkbaar is met het Duitse Winterberg, maar wel een stuk hoger in de bergen ligt (1850 tot bijna 2200 meter).

'Alarm ging niet af'

Door ooggetuigenverslagen en voorlopige bevindingen ontstaat langzaam een beeld van hoe het zo mis kon gaan. Hotelgasten die de ramp hebben overleefd, zeggen dat zij geen brandalarm hoorden afgaan. Ook het automatisch brandblussysteem met bijvoorbeeld sprinklers, dat verplicht is in gebouwen van deze omvang, lijkt nooit te zijn afgegaan.

Ook de nooduitgangen staan ter discussie. Zeker twee slachtoffers zouden zijn overleden nadat zij uit het gebouw waren gesprongen om aan de vlammen te ontkomen, meldt het Turkse staatspersbureau Anadolu. Gasten moesten in paniek door de donkere, met rook gevulde gangen op zoek naar een veilige uitgang. 

Daarbij is de vraag of de bordjes naar de dichtstbijzijnde nooduitgangen wel verlicht waren. Sommigen gasten wisten te ontsnappen aan het vuur door lakens aan elkaar te knopen en zo uit hun kamerraam te klimmen, vertellen ze in de onderstaande video.

Een van de meest prangende vragen is of de brandbeveiliging van het wintersporthotel goed is geïnspecteerd. De Turkse minister van Toerisme Mehmet Nuri Ersoy zei aanvankelijk dat het hotel in 2021 en 2024 door de lokale brandweer is gecontroleerd op brandveiligheid en dat daarbij 'geen negatieve bevindingen' zijn gedaan. 

De lokale burgemeester Tanju Özcan trok daarop fel van leer. "De minister is persoonlijk verantwoordelijk voor dit incident. Hij durft onze gemeente op een verachtelijke manier te beschuldigen", zei Özcan, die de minister 'incompetent' noemde. Volgens de burgemeester weet zijn gemeente niet of er sprinklers en brandtrappen in het hotel waren, omdat de plek van het hotel buiten de bestuursgrenzen valt. 

'Hotelbranden zijn zeer zeldzaam'

In Europa gelden behoorlijk strenge regels voor hotels als het gaat om brandveiligheid. "Hotelbranden zijn zeer zeldzaam". zegt brandveiligheidsexpert Peter van de Leur. "Een grote brand waarbij zoiets basaals als een alarm niet is afgegaan, kan ik mij niet eens meer herinneren."

In hotels moeten brandscheidingen zijn aangebracht tussen gemeenschappelijke ruimtes en vluchtroutes, en ook tussen restaurants en slaapkamers. Zo'n brandscheiding kan een binnen- of buitenmuur zijn, maar ook een dak, raam of deur die een ruimte kan afsluiten. Allemaal met een duidelijk doel: de brand en de rook zo lang mogelijk tegenhouden.

"Dat kunnen ook houten wanden zijn, zo lang ze maar keurig brandwerend zijn gemaakt", zegt Van de Leur. Hij heeft in het verleden ook een brand onderzocht in een Zwitsers bergchalets dat grotendeels uit hout bestond. "Dat hoeft helemaal niet onveilig te zijn. Zolang een gebouw maar is onderverdeeld in compartimenten die kunnen worden afgesloten van elkaar, en het trappenhuis veilig is afgescheiden zodat je bij brand niet door het gebouw zelf naar buiten moet."

Als dan toch brand ontstaat, kan het vuur worden geïsoleerd. Zo ontstaat tijd om alle aanwezige mensen zo snel mogelijk te evacueren. Als het alarm dan afgaat, kan iedereen binnen enkele minuten buitenstaan. 

Van de Leur: "Daar wordt streng op toegezien in Nederland en ook de Alpenlanden waar veel houten hotels staan. Daar zou ik zonder meer goed op vertrouwen. In Turkije worden in de praktijk vaak allerlei ontheffingen verleend om een bouw door te laten gaan. Het zou mij niet verbazen als dat hier ook een rol heeft gespeeld. Al zal dat uit het onderzoek moeten blijken."