Europa wakker geschud, maar is het op tijd? 'Voor Oekraïne is het al bijna te laat'
Er worden miljarden toegezegd aan steun voor Oekraïne om de wegvallende steun van Amerika te vervangen. Europa wil zijn defensie-uitgaven flink verhogen, maar is het genoeg? "Je kunt niet verwachten dat Europa in een week alles voor elkaar heeft", zegt voormalig diplomaat Robert Serry. "Het kost gewoon wat meer tijd. Hoewel we eigenlijk geen tijd meer hebben als het gaat om de steun aan Oekraïne."
De leiders van de Europese Unie willen de komende jaren tot wel 800 miljard euro extra investeren in het 'herbewapenen' van Europa, terwijl Amerika de militaire steun heeft stopgezet. Europa wil gezamenlijk miljarden uitgeven aan raketten, luchtverdediging, artilleriesystemen, drones en munitie.
"Dat Amerika de wapenleveringen aan Oekraïne heeft stopgezet en ook geen inlichtingen meer deelt, maakt pijnlijk duidelijk hoe afhankelijk Oekraïne is", zegt Serry. "En hetzelfde geldt voor heel Europa. We kunnen gewoon niet meer vertrouwen op de Amerikaanse steun, maar gelukkig is Europa nu wakker geschud."
"Het is ongelooflijk belangrijk dat Europa nu begint te werken aan zijn eigen defensie", vertelt Serry. "En die samenwerking kan nu ook heel goed vorm krijgen, omdat Europa een heel duidelijk doel heeft: Oekraïne overeind houden en Poetin op afstand houden. Als we Oekraïne nu niet steunen, dan wordt het later moeilijker om Poetin in Europa tegen te houden."
Premier Dick Schoof kondigde aan dat Nederland 3,5 miljard euro extra beschikbaar stelt voor hulp aan Oekraïne. Over die steun is nog wel discussie: PVV-vicepremier Fleur Agema gaf aan verrast te zijn door de toezegging en er een 'stevig gesprek' over te willen voeren, zoals te zien is in de video hieronder.
De 800 miljard euro die de EU wil investeren, is grotendeels bestemd voor het opvoeren van de wapenproductie. Daarvoor moeten nieuwe fabrieken worden gebouwd, wat lang duurt. Het is dus niet zo dat Europa ineens de militaire steun van Amerika kan overnemen.
"Heel belangrijk dat dit nu gebeurt", zegt Serry. "Wat nu in Brussel is besloten, dat zijn in ieder geval stappen voorwaarts."
Sky Shield: Europese gevechtsvliegtuigen
Als onderdeel van de toekomstige steun aan Oekraïne bespreken Europese landen de mogelijkheid om een zogeheten Sky Shield op te zetten boven een groot deel van Oekraïne. Volgens het plan zou het Oekraïense luchtruim worden verdedigd met de inzet van zo'n 120 Europese gevechtsvliegtuigen. Zowel de hoofdstad Kyiv als de grote steden Lviv en Odesa zouden door het plan kunnen worden gedekt.
"Dit is geen daad van goede wil, maar een van de manieren om een van de meest kwetsbare gaten in het Europese veiligheidssysteem te dichten nu het nog kan", schrijft de Oekraïense activist Masi Nayyem. "Sky Shield is geen officiële NAVO-missie, maar wordt gevormd door een coalitie van Europese landen die bereid zijn militaire vliegtuigen en infrastructuur ter beschikking te stellen. Hierdoor wordt formele NAVO-betrokkenheid vermeden, terwijl toch gebruik wordt gemaakt van de inlichtingen- en commandomogelijkheden van de NAVO."
Het is nog lang geen uitgemaakte zaak dat zo'n Sky Shield er komt, maar het idee zegt iets over de bereidwilligheid van Europese landen om hun steun aan Oekraïne te vergroten.
Rusland 'diep bezorgd'
Zo'n 20 landen hebben aangegeven dat ze mee willen doen met een zogeheten 'coalition of the willing' (een coalitie van bereidwilligen). Ze geven aan dat ze bereid zijn Oekraïne te blijven steunen met wapens, en dat ze met elkaar gaan coördineren hoe ze de hulp vormgeven. De landen zouden ook bereid zijn een eventueel staakt-het-vuren te helpen beschermen, om te voorkomen dat Oekraïne in de toekomst opnieuw wordt aangevallen door Rusland.
De woordvoerder van het Kremlin, Dmitry Peskov, is niet te spreken over de Europese steun voor Oekraïne. Hij noemt het een 'onderwerp van diepe zorg', waar Rusland mogelijk 'passende vergeldingsmaatregelen' voor zou zoeken. Volgens hem helpt de steun niet om vrede dichterbij te brengen en de Russische invasie van Oekraïne te stoppen.
