Honderden mensen herdenken Nakba in Amsterdam: 'Het begon niet op 7 oktober'
Gisteren herdachten Palestijnen de Nakba, oftewel de Catastrofe: de verdrijving van Palestijnen die volgde op de stichting van de staat Israël. Ook in Amsterdam werd een herdenking gehouden. De Palestijnse journalist Amal Helles uit Gaza was aanwezig bij de herdenking en deelt haar verhaal met RTL Nieuws. "De Nakba is nog steeds gaande."
Het was gisteren precies 77 jaar geleden dat de Nakba begon. Op die dag vierden de Israëliërs de stichting van hun staat, terwijl Palestijnen rouwden om hun dierbaren, en om het verlies van hun woningen die ze onder dwang moesten verlaten. Zo'n 750.000 Palestijnen ontvluchtten destijds het geweld. Duizenden mensen werden vermoord.
De 30-jarige Amal Helles, oorlogsverslaggever voor de Times of London, vluchtte in februari 2024 met haar twee kinderen uit Gaza. De rest van haar familie zit er nog steeds. Haar man overleefde ternauwernood een Israëlische raketaanval op zijn tent. Zijn collega's hadden minder geluk en werden levend verbrand.
Van Bashit naar Gaza
Amals grootouders komen oorspronkelijk uit Bashit, een dorp vlak bij Tel Aviv, dat tijdens de Nakba door Israëlische militanten werd ontvolkt. "Mijn grootouders vluchtten toen naar Gaza", vertelt Helles. "Ze dachten dat ze ooit weer terug zouden kunnen, maar dat gebeurde nooit."
Helles begreep lange tijd niet waarom haar grootouders vertrokken. "Ik vroeg ze altijd waarom ze niet bleven en hun huis tot het bittere eind verdedigden, tot het mij anderhalf jaar geleden zelf overkwam."
De journalist begrijpt nu pas wat haar grootouders hebben doorstaan. "Deze genocide heeft me nederig gemaakt. Het liet me voelen wat angst met je lichaam doet. Kinderen klampen zich vast aan hun moeders, hun ogen vol angst. De bombardementen zijn luider dan je eigen geschreeuw. Dan rest er maar één optie: vluchten. Dat is de enige manier om te overleven."
Officieel vond de Nakba plaats tussen 1947 en 1949. Maar volgens Helles begon de 'etnische zuivering', het systematisch wegjagen van een bevolkingsgroep vanwege hun afkomst, veel eerder en is deze nog steeds gaande. "Veel mensen denken dat de geschiedenis begon op 7 oktober 2023, maar dat was een gevolg, geen begin."
1917: de Balfour-declaratie
Met 1917 doelt ze op de Balfour-declaratie. "In dat jaar ondertekende Arthur Balfour, de Britse minister van Buitenlandse Zaken, een verklaring", vertelt Midden-Oostenexpert Omar Dweik. "Een verklaring waarin Groot-Brittannië, destijds baas over het zogeheten mandaatgebied Palestina, de Joodse emigratie vanuit hun land naar het gebied accepteerde."
Bij de herdenking in Amsterdam spraken we enkele aanwezigen, dat zie je in deze video:
Toen was minder dan tien procent van het mandaatgebied Palestina Joods; het overgrote deel was Arabisch en islamitisch. Dit leidde aanvankelijk niet tot grote problemen, maar toen Joodse migranten steeds meer land overnamen, vooral na de Tweede Wereldoorlog, ontstonden er spanningen tussen Arabieren en Joden.
"Toen de Britten door de oorlog verzwakt waren, kwam het 'Partition Plan' van de Verenigde Naties", zegt Dweik. "De Arabieren vonden de verdeling oneerlijk, omdat ze met een meerderheid waren, maar de Joden in eerste instantie ongeveer de helft van het land zouden krijgen. Dit leidde uiteindelijk tot de oorlog van 1948 tussen Joden en Arabieren."
Grootste vluchtelingengroep ter wereld
"De ontheemding gaat nog steeds door", zegt Dweik. "Er valt te betogen dat de Nakba nog steeds voortduurt. Palestijnen hebben altijd onder militair bestuur geleefd of onder de dominantie van een ander land. En nu moeten Gazanen opnieuw vluchten."
Amal Helles hoopt dat het vluchten en lijden stopt, zodat zij terug kan naar huis. "Ik voel schaamte als ik eet, drink of lach, terwijl mijn familie lijdt. Dit gaat niet over Hamas, maar over etnische zuivering en illegale nederzettingen. Israël gebruikt honger en geweld om mensen te verdrijven."
Ze vervolgt: "Voor 7 oktober 2023 was ons leven al zwaar. Israël controleerde toen al alles, waaronder water en elektriciteit. We hadden maar een paar uur stroom per dag. Honderden producten mochten Gaza niet in. En het was bijna onmogelijk om Gaza te verlaten. Zelfs onze zee – ons enige plezier – werd gecontroleerd. We mochten niet verder zwemmen en vissen dan Israël toestond."
