Nog altijd grote obstakels voor vrede in Oekraïne: 'Poetin doet geen concessies'

Trump praat met Poetin, Zelensky en Europese leiders, maar dat wil nog niet zeggen dat de vrede dichtbij is. "Al is dit wel de meest serieuze poging die we tot nu toe hebben gezien om een vredesakkoord te sluiten", vertelt Rusland-correspondent Olaf Koens. 

"Het grootste struikelblok is grondgebied", zegt Koens. Rusland heeft ongeveer 20 procent van Oekraïne bezet en als het aan Trump ligt mogen ze dat gebied houden.

In totaal claimt Rusland vijf Oekraïense regio's: Donetsk en Loehansk (samen vaak de Donbas genoemd), Zaporizja, Cherson en de Krim. De Krim is volledig in Russische handen, en Poetin heeft Loehansk inmiddels bijna helemaal veroverd, maar de andere drie provincies heeft Rusland 'slechts' gedeeltelijk in handen.

Als onderdeel van het vredesakkoord wil Poetin graag dat Oekraïne zich volledig terugtrekt uit de regio's Donetsk en Loehansk, gebieden waar al sinds 2014 om wordt gevochten. Daarnaast wil Poetin dat de Krim wordt erkend als Russisch grondgebied.

Oekraïne buigt tot nu toe niet mee met deze eisen van Poetin. Vooral het afstaan van grondgebied dat nu nog in Oekraïense handen is, ligt heel gevoelig. Uit een recente peiling blijkt dat 78 procent van de Oekraïense bevolking daar op tegen is. 52 procent van de bevolking is tegen elke vorm van territoriale concessies aan Rusland.

Vooral soldaten en mensen met dierbaren aan het front vinden het moeilijk om grondgebied af te staan, legt Akkermans uit. "Als je jarenlang je land hebt verdedigd, en je hebt je kameraden zien omkomen voor de verdediging van het land, dan ben je natuurlijk witheet als dat grondgebied wordt weggegeven aan Rusland."

Veiligheidsgaranties

Dan komt het tweede grote struikelblok: hoe zorgt Oekraïne ervoor dat Rusland in de toekomst niet opnieuw aanvalt? Het liefst wil Oekraïne lid worden van de NAVO. Dan zou een Russische aanval op Oekraïne gelden als een aanval op alle NAVO-landen, inclusief Nederland.

Zowel Poetin als Trump willen niet dat Oekraïne bij de NAVO komt. Afgelopen weekend liet de Amerikaanse president wel weten dat hij openstaat voor andere veiligheidsgaranties. Hoe dat precies moet gebeuren is nog onduidelijk. "Dit zijn ingewikkelde besluiten", zegt demissionair premier Dick Schoof in de onderstaande video.

"Als het om veiligheid gaat, zal er veel hulp beschikbaar zijn", zei Trump. Hij wil dat Europa de 'eerste verdedigingslinie' vormt, maar is bereid om de Europese bondgenoten te helpen. Zelensky noemde de uitspraak van Trump 'een belangrijke stap voorwaarts', en Rutte stelt dat het een 'echte doorbraak' is.

Als onderdeel van de veiligheidsgaranties verkoopt Amerika mogelijk voor zo'n 85 miljard euro aan wapens aan Oekraïne. Daarmee zou het land zichzelf kunnen bewapenen tegen een eventuele nieuwe Russische aanval. Verder zei Trump dat de Amerikanen luchtsteun kunnen bieden als Europese landen bereid zijn soldaten in te zetten. Eerder dit jaar opperden onder andere Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk nog om vredestroepen naar Oekraïne te sturen. 

"Ik vermoed dat het gaat om voortzetting van de huidige militaire steun", zegt Akkermans. "Tot op heden hebben we niet gehoord dat de veiligheidsgaranties meer omvatten dan wat Oekraïne nu krijgt: wapenleveringen, inlichtingen en satellietbeelden."

Donald Trump zegt dat hij wil werken aan een ontmoeting tussen de presidenten Poetin en Zelensky. Die bijeenkomst zou al binnen twee weken kunnen plaatsvinden, zegt de Duitse bondskanselier Merz.

"Het Kremlin tempert de verwachtingen al, en zegt dat er nog veel werk nodig is voordat een topontmoeting kan plaatsvinden", zegt Koens. "Waarschijnlijk ontmoeten Poetin en Zelensky elkaar maar één keer, en dat is pas als alle details zijn gladgestreken." Poetin stelde vandaag voor dat Zelensky naar Moskou komt voor een ontmoeting, maar dat lijkt erg onwaarschijnlijk.

Veel uit te leggen in Rusland

"Als Rusland echt bereid is tot vrede, dan moet er ook binnen Rusland nog veel gebeuren", zegt Koens. "De Russische propagandamachine moet dan uitleggen waarom de oorlog stopt terwijl Oekraïne nog niet is verslagen. En de radicale oorlogsbloggers die jarenlang de meest afschuwelijke dingen hebben geroepen over Oekraïne, moeten terug in de zak."

En als alles dan goed gaat, moeten de gevechten ook nog stoppen. Sinds Vladimir Poetin afgelopen zaterdag een bezoek bracht aan de Verenigde Staten om te praten over vrede, heeft het Russische leger 21 Oekraïense burgers gedood en 99 burgers verwond. Ook aan het ruim duizend kilometer lange front wordt nog volop gevochten.