China wil signaal afgeven met militaire parade: 'Dit is de nieuwe wereldorde'

China herdenkt de overwinning op Japan in de Tweede Wereldoorlog met een militaire parade in de hoofdstad Peking. Op het beroemde Tiananmenplein marcheren morgen duizenden militairen, terwijl gevechtsvliegtuigen overscheren en er wordt gepronkt met de nieuwste wapens en langeafstandsraketten.

Tijdens de herdenking wordt de rol van China in de Tweede Wereldoorlog benadrukt. Volgens president Xi wordt die rol onderschat in de westerse geschiedschrijving, en zou ook de heldhaftigheid van de communistische troepen in de strijd tegen Japan onderbelicht zijn.

Opmerkelijke gastenlijst

Het militaire machtsvertoon gaat gepaard met een opmerkelijke gastenlijst. Waar westerse wereldleiders uit democratische landen stuk voor stuk ontbreken, prijken op de gastenlijst wel de namen van autocraten als de Russische president Vladimir Poetin, de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un en de Zimbabwaanse president Emmerson Mnangagwa.

Ook de zeer omstreden president van Belarus, Aleksandr Loekasjenko, en de door de meeste landen niet erkende militaire junta-leider Min Aung Hlaing van Myanmar zijn erbij. Net als president Massoud Pezeshkian van Iran, dat gebukt gaat onder zware westerse sancties.

"Niemand wordt uitgesloten", zegt China-expert Ties Dams. "De boodschap van Xi is dat dat in een wereld waar China heel groot is, er geen uitsluitingspolitiek meer is. Poetin en Kim Jong-un komen gewoon langs en wie legt China daarbij een strobreed in de weg? Xi wil laten zien dat het toppunt van de westerse macht voorbij is."

Liever met China

In de groep landen die zijn uitgenodigd ziet hij een rode draad. "Het zijn landen die samen met China geloven in een post-westerse wereldorde. Die zou bestaan uit landen die niet mee willen doen aan de westerse hegemonie, maar liever willen samenwerken met China", zegt Dams, die als onderzoeker verbonden is aan Instituut Clingendael.

Overal in Peking zijn wegen afgezet en zijn checkpoints opgezet om de veiligheid van het hoge bezoek te garanderen:

Ook een paar tegendraadse Europese leiders doen daar aan mee. Het gaat om de Servische president Aleksandar Vucic en de Slowaakse premier Robert Fico. Hij is als enige regeringsleider van een EU-land present in Peking. Beiden varen in eigen land een pro-Russische koers en liggen geregeld dwars bij EU-kwesties.

De Chinese regering zegt dat in totaal 26 wereldleiders aanwezig zullen zijn bij de militaire parade. Een ideale gelegenheid voor Xi om te laten dat zij een sterke bondgenoot hebben, zegt China-correspondent Roland Smid bellend vanuit de hogesnelheidstrein van Shanghai naar Peking. "Zij hebben met elkaar afgesproken: wij doen zaken met elkaar, maar bemoeien ons niet met elkaars binnenlandse aangelegenheden."

Geen inmenging

Dat mantra van 'geen inmenging' is al langer bekend van China's buitenlandpolitiek. Denk aan zaken die het Westen scherp veroordeelt, zoals de versterkte greep op Hongkong, de militaire dreiging richting Taiwan, het willen uitwissen van de Tibetaanse cultuur en de mensonterende onderdrukking van de Oeigoerse bevolking. Telkens verdedigt China zich met de boodschap: 'bemoei je niet met onze interne zaken'.

"Dat is ook de ideologie van China", zegt correspondent Smid. "Zelfs al kom je via een staatsgreep aan de macht: prima, wij werken met je samen. Zo lang je onze belangen maar niet schaadt." Een mantra dat veel andere aanwezige autocratische leiders in Peking ongetwijfeld als muziek in de oren klinkt.

Dat omstreden leiders door China bij de parade naar de voorgrond worden getrokken, ondermijnt volgens hem ook de economische sancties die westerse landen tegen hun regimes hebben ingesteld. "De door sancties getroffen landen zien een uitweg: als het Westen ons strafmaatregelen oplegt, dan stappen we wel naar China."

'Kracht laten zien'

De militaire parade is volgens China-expert Dams ook een manier voor de Chinese Communistische Partij om de rest van de wereld hun spierballen te laten zien. "China schaamt zich niet meer voor de eigen kracht. Leiders voor Xi Jinping volgden nog de lijn: laat je kracht niet te veel zien, dan laat de rest van je wereld je meer met rust. Maar op deze parade laten ze echt zien hoe sterk ze zijn geworden. Daar schamen ze zich niet meer voor."

De Chinese president werd in 2023 herkozen voor een historische derde termijn, in deze video wordt uitgelegd wat dat voor Nederland betekent: