Trampersoneel Lissabon klaagde al langer over staat van onderhoud, groot onderzoek ingesteld
Medewerkers van de kabeltrams in Lissabon, waarmee gisteren een ernstig ongeluk gebeurde met 16 doden tot gevolg, klaagden al jaren over de in hun ogen beroerde staat van het onderhoud - dat de laatste jaren extern was uitbesteed. Een breuk van de staalkabel lijkt de oorzaak van de ramp. De autoriteiten hebben een groot onderzoek aangekondigd.
Het ongeluk met de Glória-funicular, de historische kabeltram in de oude centrumwijk Bairro Alto van Lissabon, is een zware klap voor de stad. Naast de 16 doden zijn er zeker 21 ernstig gewonden gevallen.
Een chef van de lokale brandweer zei gisteren tegen lokale media in Lissabon dat 'een losgeraakte of gebroken kabel' vermoedelijk de oorzaak is. Daardoor zou de rem ook niet gewerkt hebben. Vervolgens ontspoorde het voertuig in een bocht en kwam met een verwoestende klap tegen een gebouw tot stilstand.
'Opeenvolgende klachten'
Carris, het transportbedrijf van Lissabon, liet al snel in een verklaring weten dat 'alle onderhoudsprotocollen zijn nageleefd'. Het groot onderhoud dat elke vier jaar plaatsvindt, is in 2022 voor het laatst gebeurd. Maar ook de andere inspecties die maandelijks, wekelijks én dagelijks zouden plaatsvinden, zijn 'nauwgezet uitgevoerd', schrijft Carris.
Maar dit wordt nadrukkelijk tegengesproken door Manuel Leal, voorman van de vakbonden Fectrans en STRUP, die werknemers in transport- en spoorsectoren vertegenwoordigen. Leal zegt dat meerdere werknemers van Carris 'opeenvolgende klachten' over de staat van het onderhoud hebben gemeld bij de leiding. En dat al jarenlang.
Hier zie je de eerste beelden van kort na het ongeluk:
Een belangrijke klacht ging volgens Leal over 'de spanning van de steunkabels van deze liften'. En die zijn cruciaal voor de kabeltram, die sinds 1885 in bedrijf is. De twee wagons op het spoor zijn verbonden met een stalen kabel.
Onderhoud uitbesteed
De landelijke krant Público schreef gisteren in een artikel over het ongeluk dat vervoersbedrijf Carris in 2011 de eigen werkplaats voor het onderhoud aan de drie kabeltrams in de stad heeft ontmanteld, en dat onderhoud sindsdien heeft uitbesteed aan externe bedrijven.
Vanaf 2022 is het bedrijf MAIN, een afkorting voor Maintenance Engineering, verantwoordelijk voor het onderhoud. Het krijgt daarvoor 'een maandelijkse vergoeding van 5.913,30 euro voor permanente assistentie, preventieve, voorspellende, curatieve en correctieve onderhoudsdiensten' voor de Glória-lift.
Het bedrijf doet ook het onderhoud voor de drie andere kabeltrams in de stad: de Bica, Lavra en Santa Justa. Die zijn door het stadsbestuur voorlopig stilgelegd voor onderzoek naar de veiligheid.
Público verwijst in het stuk ook naar een artikel uit mei 2018, toen eveneens een rijtuig van de Glória ontspoorde. Destijds werd al flinke kritiek geuit op het achterstallig onderhoud. Het ging toen om problemen met de wielen.
De Portugese autoriteiten hebben een groot onderzoek naar de ramp aangekondigd. Daarbij zijn onder andere politie, het Openbaar Ministerie en de Nationale Onderzoeksraad voor Luchtvaart- en Spoorongelukken (GPIAAF) betrokken.
Geen info over Nederlanders
Over de 16 doden is vooralsnog weinig bekendgemaakt. Er zou één Duitse man zijn omgekomen, en de vakbond van trampersoneel Sitra heeft in een bericht op Facebook gemeld dat hun collega André Marquez is overleden bij het ongeluk. Hij was volgens Sitra een 'toegewijde, vriendelijke en gelukkige professional'.
Er zijn volgens de autoriteiten in ieder geval 7 vrouwen en 8 mannen omgekomen. De nationaliteiten van de meeste dodelijke slachtoffers zijn nog onbekend.
Van de gewonden zijn wel meerdere nationaliteiten bekend. Daaronder zijn geen Nederlanders gemeld. Het gaat om mensen uit Portugal (4), Duitsland (2), Spanje (2), Zuid-Korea, Kaapverdië, Canada, Italië, Frankrijk, Zwitserland en Marokko (ieder 1). De gewonden zijn tussen 24 en 65 jaar, plus een kind van 3.
Kabeltram uitgelegd
"Een kabeltram, of funicular, zijn eigenlijk twee trams die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn", zegt Hans de Lange, adviseur veiligheid bij het Amsterdamse vervoersbedrijf GVB en kenner van historische trams. "Als de ene tram omhoog gaat, gaat de andere omlaag. Het is een evenwichtssysteem. De elektromotor compenseert voor het verschil in energie. Dat is nodig wanneer er bijvoorbeeld een verschil in passagiers en een verschillende afstand tot de katrol is. Het verschil tussen een volle en een lege tram kan namelijk wel 3000 kilo zijn."
"Bij aankomst zet de bestuurder de tram op de rem. Dat is een parkeerrem, want onderweg heb je in principe geen rem nodig. De rem die nu dus niet gefunctioneerd heeft, is een noodrem, bedoeld om de tram op te vangen als de kabel breekt."
"Het onderhoud moet je op locatie doen. Dat is veel lastiger dan als je de trams naar een werkplaats kan halen."
"Het is een energievriendelijk systeem. Ze komen uit de tijd dat we nog geen auto's of elektrische trams hadden. De eerste funiculars komen uit 1880. Je ziet ze nog steeds in Zwitserland en Frankrijk. Bijvoorbeeld bij de Montmartre. Maar in Nederland hebben we ze niet. Het is hier betrekkelijk vlak, als serieus transportmiddel heeft het hier geen zin."
De Glória-kabeltram in Lissabon is in bedrijf sinds 1885. Hij werd in 1915 elektrisch. De stad beschouwt de trams als cultureel erfgoed. In 1997 werden ze zelfs beloond met het predicaat 'nationaal monument'.
De Braziliaanse Marta wilde de tram nemen, maar bedacht zich op het laatste moment:
