Discussie over 'stadsbeeld' zet Duitse politiek op scherp

Net als de rest van de week, zullen ook vanavond in tientallen Duitse steden mensen protesteren tegen bondskanselier Friedrich Merz (CDU). Daarbij gaat het om één woord, 'Stadtbild' (stadsbeeld), dat Merz vorige week tijdens een persconferentie in de mond nam. Sindsdien ligt hij voortdurend onder vuur. 

Merz is sinds mei dit jaar bondskanselier, nadat hij de verkiezingen won in februari. In onderstaande video stellen we hem voor:

Merz was die dag in Brandenburg, een deelstaat in het oosten van Duitsland waar de radicaal-rechtse Alternative für Deutschland (AfD) op veel steun kan rekenen. Gevraagd naar de ontevredenheid onder burgers, legde Merz uit waarom hij ondanks alles niet wil samenwerken met AfD, waarna hij nog wat toevoegde: "We zijn al ver gevorderd met migratie. Deze regering heeft de cijfers met 60 procent naar beneden gebracht. Maar natuurlijk hebben we dit probleem nog steeds in het stadsbeeld."

Protest en petitie

De uitspraak deed veel stof opwaaien. Want wat bedoelde Merz met 'stadsbeeld'? Daarnaar gevraagd deed Merz er een schepje bovenop: "Vraag uw dochters maar wat ik bedoelde. Ik vermoed dat u een luid en duidelijk antwoord krijgt."

Het maakte de verontwaardiging alleen maar groter. Bij het CDU-hoofdkantoor demonstreerden dinsdag tweeduizend vrouwen die vonden dat hun zorgen werden misbruikt om de Stadsbeeld-uitspraak te rechtvaardigen.

Een kritische petitie haalde binnen een dag 120.000 handtekeningen op en in het parlement beschuldigden De Groenen, Die Linke en coalitiepartner SDP de bondskanselier van verdeeldheid zaaien en racisme.

Toch heeft Merz ook medestanders, vooral bij zijn eigen partij en de Beierse CSU. "De bondskanselier heeft iets uitgesproken wat iedereen ziet als hij door Duisburg loopt. Irreguliere migratie heeft iets veranderd", vertelde CDU-fractievoorzitter Jens Spahn tegen Bild.

Electorale dreiging van AfD

"De Stadtbild-uitspraak, en het beleid erachter, passen bij de strategie van Merz", zegt Duitslandcorrespondent Jeroen Akkermans. "Hij wil de populaire AfD van repliek voorzien en dat is lastig. Want als hij de aanval inzet tegen die partij, loopt hij het risico als 'links' over te komen."

"Het is ook typisch Merz om daarbij zo uit de heup te schieten", meent Akkermans. "Hij is niet altijd even tactisch. Ook nu maakt hij het zichzelf moeilijk, want er zijn altijd wel terugkerende problemen in de steden. Er zijn dan ook CDU-prominenten die zich ernstig zorgen maken dat de uitspraak als een boemerang terugkeert. Straks zegt AfD: zie je wel? Merz heeft niets veranderd aan het stadsbeeld."

'Problemen niet louter door migranten'

Hoe zit het met het stadsbeeld in Duitsland, is het daar echt zo onveilig als Merz beweerd? Volgens Akkermans valt dat mee. "Ik woon in Berlijn en dat is over het algemeen een veilige stad." 

Toch zijn er ook in Berlijn plekken waar het minder goed gaat. "Dat heb je in iedere stad. Hier is het de Kottbusser Tor bijvoorbeeld, in de wijk Kreuzberg", zegt Akkermans. "Die plek is een magneet voor drugsdealers. Ik haal daar wel eens een döner en kan mij dan voorstellen dat je er als vrouw niet graag alleen zou rondlopen."

Toch worden die problemen niet louter door migranten veroorzaakt, benadrukt de burgemeester van Berlijn, CDU-politicus Kai Wegner. Hij neemt afstand van zijn partijgenoot en zegt in Der Tagesspiegel dat Berlijn 'een diverse, internationale en kosmopolitische stad' is.

Merz: mensen zijn bang

Gisteravond kwam Merz tijdens een persconferentie dan toch met meer context. Volgens de kanselier heeft Duitsland in de toekomst migratie nodig, maar zijn er 'problemen met mensen die geen permanente verblijfsstatus hebben, niet werken en zich ook niet aan onze regels houden'. Volgens Merz hebben veel mensen daardoor 'angst om naar buiten te gaan'.

De demonstranten weet Merz met die nuance voorlopig nog niet te bereiken.