Een jaar na overstromingen Valencia met 229 doden is roep om gerechtigheid luider dan ooit

Op 29 oktober 2024 werd de regio Valencia getroffen door extreme regenval, wat zware overstromingen en modderstromen veroorzaakte. Alhoewel de regen al in de ochtend begon, werd er 's avonds pas voor het eerst een waarschuwingsbericht verstuurd.

Onder de slachtoffers was ook de Nederlandse Silvana Lochi, die in Spanje woonde. Haar dorpsgenoten denken nog altijd aan haar. Eén van hen is Angel, die Silvana goed kende, vertelt hij geëmotioneerd in deze video:

En dat is waar de inwoners van Valencia een jaar na dato nog steeds woedend over zijn. Vooral regiopresident Carlos Mazón moet het ontgelden. De Spaanse krant El País peilde dat 71 procent van de inwoners van Valencia vindt dat hij moet aftreden.

Tienduizenden demonstranten

Afgelopen weekend gingen tienduizenden mensen de straat op om te protesteren. Voor veel van hen gaat aftreden van Mazón niet ver genoeg. Levensgrote poppen van de regiopresident in een gevangeniskloffie en met bloed aan zijn handen zijn te zien. Op spandoeken en T-shirts staan teksten als 'Mazón crimineel' en 'Ze zijn niet gestorven, ze zijn vermoord'.

"We willen dat Mazón met zijn hele regering aftreedt, omdat hij geen verantwoordelijkheid neemt voor dit bloedbad", zegt demonstrant Pilar Marqués tegen persbureau Reuters. "We eisen verantwoordelijkheid, of zelfs celstraf."

Een vraag die bij velen die niet in de regio Valencia wonen, opkomt, is of mensen nietzelf vanachter hun raam konden zien hoe heftig het noodweer was. Volgens Spanje-correspondent Richard Hogenkamp konden juist de inwoners van de zwaarst getroffen gemeenten dat niet. "Zo is er in Paiporta, waar 45 doden vielen, die dag geen druppel regen gevallen", vertelt Hogenkamp. "Het urenlange noodweer was vooral in de bergen ten westen van de stad Valencia. Al het regenwater dat daar terecht kwam, ging vervolgens de berghellingen af, naar het dal waar de dorpen liggen. Dat was zoveel water dat de boel overstroomde. Hoe gevaarlijk de situatie was, wisten alleen de bestuurders en politici die berichten daarover kregen van meteorologen."

Mazón zelf heeft altijd ontkend verantwoordelijk te zijn voor het hoge aantal doden bij de overstromingen. Volgens hem was de ernst van de overstromingen niet gelijk duidelijk, en kreeg hij niet op tijd informatie van de nationale weerdiensten.

Een nog lopende rechtszaak moet uitwijzen of Mazón en zijn regering wat te verwijten valt. Wat gebeurde er tijdens die dramatische dag, en wat weten we over het handelen van Mazón? Een overzicht.

Tijdlijn van een tragedie

Het water kwam plotseling, zoveel is duidelijk. Om kwart voor 7 's ochtends zet AEMET (de Spaanse evenknie van het KNMI) het waarschuwingsniveau op oranje, vanwege de heftige regen. Amper een uur later wordt dat verhoogd naar het allerhoogste niveau, rood.

Nog voor het middaguur vinden de eerste overstromingen plaats. Maar om 13.00 uur kondigt regiopresident Mazón in een persconferentie aan dat het noodweer rond 18.00 uur af zal nemen.

Wat hierna gebeurt, is een kernpunt in de bovengenoemde rechtszaak. Mazón zou urenlang hebben geluncht met een journalist, en niet hebben gereageerd op telefoontjes en berichten. Volgens Mazón zelf was dat niet bewust, en had hij slecht bereik in het restaurant. 

Spanje-correspondent Hogenkamp ziet Mazón wel telkens verder in het nauwe raken: "Gedurende de zaak doet hij soms tegenstrijdige uitspraken. Heel recent wijzigde hij zijn eerdere verklaring over het exacte tijdstip waarop hij het restaurant zou hebben verlaten. Het wordt daardoor wel steeds lastige voor hem."

Hoe dan ook blijft het beeld hangen dat Mazón in een restaurant zat te lunchen terwijl de eerste burgers al waren getroffen door de regen en modder. Zoals een demonstrant het sentiment in de regio samenvat: "Als hij er toen niet was, hoeft hij nu ook niet te blijven."

Noodwaarschuwingen pas 's avonds

Pas om kwart over 8 's avonds worden de eerste noodwaarschuwingen via sms verstuurd. Om half 10 's avonds zegt Mazón dat 'we met een ongekende situatie te maken hebben'. De noodhulp begint ook dan pas op gang te komen. Veel te laat, vinden veel inwoners van Valencia.

Uiteindelijk sterven 229 mensen door de overstromingen. Valencia heeft vaker te maken met noodweer, en door klimaatverandering wordt dat alleen maar erger. Eind september en ook twee weken geleden was er opnieuw heftig noodweer. "Toen is er wel veel gewaarschuwd door autoriteiten en dat zorgde ervoor dat mensen veilig binnen bleven", weet Spanje-correspondent Hogenkamp. "Bestuurders zeggen dat het aantoont dat geleerd is van de ramp, maar veel Spanjaarden draaien het juist om en zeggen dat hierdoor des te duidelijker is, dat met waarschuwingen ook vorig jaar een deel van de slachtoffers voorkomen had kunnen worden."