Wel een baan, toch arm: meer werkenden kampen met geldproblemen

Agnes*, een 46-jarige vrouw uit Amsterdam, is een van hen. Netto verdient ze 750 euro per maand, op basis van een werkweek van 20 uur. Ze logeert veel bij haar vriend, maar woont niet samen. Ze werkt 27 jaar voor een thuishulporganisatie en heeft een vast contract.

Met dat laatste is ze blij, maar verder verdient haar werkgever geen schoonheidsprijs. Ze wordt 'zwaar onderbetaald', zegt ze. Maar een andere baan, of meer uren maken is geen optie. "Het gaat om zwaar huishoudelijk werk. Fulltime is dat te zwaar. Ik ben 46, je krijgt nergens meer een vast contract. Dus ik zit vast." 

Bovendien doet ze haar werk met passie. "Ik ben gehecht aan mijn bejaarde klanten. Die zijn zo blij als ik kom werken." De oudste is 94. 

Werken moet lonen

De groep werkende armen neemt in omvang toe, concludeert het SCP. Deze mensen werken te weinig uren om een behoorlijk inkomen te verdienen, of krijgen te weinig betaald per uur.

Problematisch, stelt het planbureau, want werken moet lonen. 'Het bestaan van een omvangrijke groep werkende armen staat hiermee op gespannen voet', aldus het SCP in het rapport 'Als werk weinig opbrengt'.

Vooral alleenstaanden met een klein baantje, grote gezinnen en zelfstandigen zonder personeel horen tot de werkende armen. Volgens het SCP komt dat door de achterblijvende inkomens, dalende winsten van zelfstandigen en ook een beetje door de groei van het aantal zzp'ers. 

320.000 werkende armen

In 2014, het laatste jaar dat het SCP grondig onderzocht, telde ons land 320.000 zogenoemde werkende armen. Dat komt neer op 4,6 procent van alle werkenden. Dat is minder dan in 2013, maar nog altijd meer dan in 2001. Het planbureau denkt niet dat we snel weer in de buurt komen van dat percentage, 3,1 procent.

Werkende armen zijn mensen die wel een betaalde baan hebben, maar tegelijkertijd te weinig geld verdienen. Dat betekent dat ze hun noodzakelijke kosten niet kunnen betalen, zoals eten en drinken, kleding, wonen en verzekeren en ook geen geld hebben voor ontspanning en sociale activiteiten. De armoedegrens die het SCP hanteert ligt tussen de 1063 euro voor een alleenstaande tot 2000 euro voor een gezin met twee kinderen. 

'Ook eens een biefstukje'

Armoede onder werkenden is een schande, volgens Agnes. "Het gewone personeel werkt keihard voor een minimaal salaris en de hoge bazen zijn rijk. Zorgmedewerkers horen een normaal salaris te kunnen verdienen, zodat ze ook eens een biefstukje kunnen eten in plaats van een speklapje."

De groep werkende armen bestaat vooral uit mensen die relatief weinig uren per week werken, zoals Agnes, en zelfstandigen. Mensen die minder dan twintig uur per week werken komen moeilijk rond, zeker als hun partner werkloos is en er veel kinderen zijn. 

Bij die groep is het lage aantal gewerkte uren de boosdoener. Bij zzp'ers ligt het meer aan het lage uurtarief. Zij werken veel, maar voor te weinig geld.

Zzp'ers minder beschermd

Bovendien worden zij niet beschermd door wetgeving over bijvoorbeeld het minimumloon, al introduceert het regeerakkoord wel een soort minimumtarief. Dat gebeurt met het voornemen dat iedere zzp'er die langer dan drie maanden bij dezelfde opdrachtgever werkt voor minder dan 125 procent van het minimumloon beschouwd wordt als werknemer.  

Gemeenten zijn in Nederland hoofdzakelijk verantwoordelijk voor het helpen van arme mensen. De groep werkende armen blijkt voor hen lastig te bereiken. Gemeenten zien hen gemakkelijk over het hoofd, het zijn immers mensen met een baan, of eigen onderneming. Zelf kloppen ze ook niet snel aan, uit schaamte. 

Goedkope boodschappen

Ook Agnes heeft geen hulp gezocht bij de gemeente, laat ze weten. Ze probeert de eindjes zelf aan elkaar te knopen. "Goedkope boodschappen. Naar de Aldi en Dirk."

*De naam Agnes is op haar verzoek gefingeerd.