Brexitdeal: visserij blijft tussen hoop en vrees voor 'allerzwartste scenario'

Vooropgesteld: of het conceptakkoord wordt omgezet is maar zeer de vraag, met de wankelende positie van Theresa May in haar eigen partij na het opstappen van onder meer twee ministers. En zelfs als May mag blijven, moet ze de deal ook nog door het parlement zien te loodsen.

Als dat allemaal lukt, breekt vanaf 29 maart volgend jaar de transitieperiode aan en hebben de EU en het Verenigd Koninkrijk tot 1 juli 2020 de tijd om een akkoord te bereiken over visserij. Het gaat dan vooral om twee zaken: mogen Europese vissers in Britse wateren blijven vissen en mag Britse vis in Europa verwerkt worden.

Transitieperiode

"In de transitieperiode is het gewoon business as usual", vertelt Pim Visser, de directeur van brancheorganisatie VisNed. Hij heeft er wel vertrouwen in dat er een akkoord komt.

Als dat niet gebeurt, dan ontstaat een probleem. Voor de visserij is namelijk niet zo'n soort afspraak gemaakt als over de positie van Noord-Ierland, legt Rem Korteweg uit, brexitvolger namens Instituut Clingendael.

Hij doelt op de backstop-optie, de (tijdelijke) oplossing voor als het niet lukt om zonder harde grenzen tussen Noord-Ierland en Ierland toch een scheiding tussen de EU en het VK te maken.

Importtarieven

Als er geen akkoord komt, mogen Europese vissers niet meer in de Britse wateren vissen en mag Britse vis niet meer zomaar naar Europese verwerkers getransporteerd worden. Als dat toch gebeurt, geldt een importtarief zoals dat voor ieder land van buiten de EU geldt, legt Korteweg uit.

Volgens cijfers die de EU heeft ingediend bij de WTO komt dat neer op gemiddeld 10 procent voor vis.

'Allerzwartste scenario'

En daar worden Nederlandse bedrijven keihard door geraakt, vreest men in Urk. "Het allerzwartste scenario", zegt Visser. Barend Hakvoort, de marketing manager van Visafslag Urk, de grootste van Nederland, heeft het over een 'doemscenario'.

Dat komt omdat zo'n 40 procent van alles wat kotters vangen (tong, schol en kabeljauw) uit de territoriale wateren van het Verenigd Koninkrijk afkomstig is. Als het om makreel en haring gaat, die minder geld opleveren, is het percentage zelfs 70 procent.

Tientallen miljoenen euro's omzet

Omgerekend gaat het om tientallen miljoenen euro's die op het spel staan, aldus Visser. Alleen al de kottervangst is goed voor een omzet van 350 miljoen euro per jaar.

"Als we daar niet meer mogen vissen, wordt het in andere wateren te druk", vertelt Visser. Vooral de visserijgemeenschappen in Arnemuiden, Texel en Goedereede worden zwaar getroffen, de vissers daar vissen van oudsher veel in de Britse wateren.

"Als er geen akkoord komt, worden Nederlandse vissers inderdaad gedupeerd", beaamt Korteweg.

'Behoorlijke impact'

Ook voor de Urkse gemeenschap zijn de belangen groot, vertelt Hakvoort. Veel Urkse families vissen onder Britse vlag en brengen hun vangst naar de Nederlandse visafslag, die daardoor voor een groot deel op vis uit Britse wateren draait. "Dat is belangrijk voor Urk, dat zorgt zo voor dertig, veertig procent omzet", aldus Hakvoort. In euro's? "Nou, dan praat je toch om zo'n 25 miljoen euro, op een totale omzet van onze veiling van honderd miljoen. Dat is een behoorlijke impact."

Het wrange is ook nog eens dat de Britten zelf nauwelijks een vissersvloot hebben, aldus Visser. "Het is wachten tot de stofwolken zijn neergekomen in Groot-Brittannië, we hebben er wel vertrouwen in."

Verlenging

Overigens is er nog een ontsnappingsclausule, voor als er geen visserijakkoord bereikt wordt. Er is namelijk afgesproken dat de overgangsperiode éénmalig verlengd kan worden, tot uiterlijk 31 december 2099. Die optie geldt tot 1 juli 2020.

De kans dat die optie tot verlenging gebruikt wordt, is niet onwaarschijnlijk. Een hoge ambtenaar van het onderhandelingsteam noemt het 'een van de meest uitdagende onderwerpen' tijdens de komende onderhandelingen over de nieuwe handelsrelatie.

Die gaan op 30 maart van start, nogmaals: als dit akkoord wordt goedgekeurd.