Vliegbelasting en groene boeren: 60 miljard naar stikstof en klimaat
Het coalitieakkoord staat bol van ambities voor het klimaat en aanpak van de stikstofproblematiek. Liefst 60 miljard euro wordt er uitgetrokken voor rekeningrijden, industrie verduurzamen, vliegbelasting, meer warmtepompen en een eigen minister. "Mooie ambities, maar helaas nog weinig concreet."
De regering Rutte IV trekt voor de periode tot 2030 35 miljard euro uit voor het klimaat en 25 miljard voor de stikstofproblematiek. Het doel is dat de CO2-uitstoot in 2030 met 55 procent is gereduceerd.
En omdat de regering daar niet net onder wil eindigen, wordt er in de plannen toegewerkt naar een reductie van 60 procent. Met het idee dat als het dan een paar procenten tegenvalt, er nog steeds aan het uiteindelijke doel - dat ook Europees is vastgelegd - wordt voldaan.
Speciale minister
Er komt een minister van klimaat en energie die deze ambities moet gaan verwezenlijken. Het energieverbruik moet omlaag en we moeten meer gebruik maken van schonere energiebronnen. De overheid wil nieuwe grote infrastructurele projecten op energiegebied versnellen; denk daarbij aan versterking van het elektriciteitsnet.
Ook wordt het onderwijs gestimuleerd om hier meer vakmensen voor af te leveren. De energiesector kampt met een tekort aan gekwalificeerd personeel waardoor ook met extra geld zaken toch niet van de grond komen.
Maatwerk vaag
De regering wil daarnaast 'maatwerkafspraken' maken met de grote vervuilende industrie. Er is 22 miljard euro beschikbaar om met name bedrijven als Tata Steel en Shell Pernis te vergroenen. De afspraken met die bedrijven voor minder uitstoot moeten ook bindend worden. Greenpeace Nederland heeft hier weinig vertrouwen in. "We hebben al decennia maatwerk maar er worden geen harde afspraken gemaakt."
Directeur Andy Palmen van de milieuorganisatie is wel te spreken over de grote lijn van de kabinetsplannen. "Dit is een trendbreuk na decennialang verwaarlozing. De vlag kan echter nog niet uit."
Greenpeace vindt de plannen namelijk te algemeen. "De echt concrete maatregelen moeten nog komen."
Drie kerncentrales
De plannen voor kernenergie vallen niet goed bij de milieuorganisatie. Rutte IV trekt 5 miljard euro uit voor twee nieuwe kerncentrales en het langer openhouden van de kerncentrale in het Zeeuwse Borssele.
"Het is tijdverspilling. Die nieuwe centrales komen er toch niet", zegt Palmen. "We gaan er heel lang over praten nu maar het is veel duurder en er is weinig draagvlak. De echte energietransitie ligt ergens anders."
Het kabinet zet ook stevig in op verduurzaming bij woningen en openbare gebouwen. Er wordt tot aan 2030 ruim 6 miljard euro voor uitgetrokken.
Ook moeten er jaarlijks 150.000 huizen een hybride warmtepomp (die deels op gas draait en deels op warmte uit lucht, water of de bodem) krijgen. Voor de extra kosten die daarmee zijn gemoeid is tot 2030 900 miljoen euro gereserveerd.
Vliegen duurder
De belasting op vliegtickets wordt verhoogd, wat 400 miljoen euro moet opleveren. Reizigers moeten hiermee gestimuleerd worden om voor kortere afstanden de trein te nemen.
Daarnaast wil de coalitie samen met de EU optrekken om ook kerosine te belasten en het gebruik van synthetische kerosine te stimuleren.
Rekeningrijden
En de kogel is door de kerk als het gaat om rekeningrijden: Rutte IV gaat voorbereidingen treffen om dit in te voeren in 2030, na hun eigen regeerperiode.
Alle auto's, en dus ook de elektrische, betalen vanaf dat moment per kilometer. De wegenbelasting, de bpm en de aankoopbelasting verdwijnen. Zo wordt niet het bezit maar het gebruik van de auto belast.
Veel geld wordt er ook uitgetrokken om het stikstofprobleem op te lossen. Sinds een uitspraak van de hoogste bestuursrechter moet Nederland de hoeveelheid stikstof flink verminderen om zo aan Europese wetgeving te voldoen. Te veel stikstof is schadelijk voor de natuur.
Om af te komen van dat stikstofoverschot en de landbouwsector te vergroenen, wordt er tot het jaar 2035 een bedrag van 25 miljard euro uitgetrokken. Die miljarden komen uit een fonds en worden geleend. Het geld gaat dus niet alleen naar stikstofvermindering, maar ook naar water, bodem en biodiversiteit.
Sneller minder stikstof
De stikstofcrisis oplossen was het huidige kabinet ook al van plan, maar het komend kabinet wil er nog meer vaart achter zetten. Niet in 2035 maar in 2030 moeten eerder gestelde stikstofdoelen behaald worden. Dat betekent dat in 2030 de stikstofuitstoot moet zijn gehalveerd. In 2020 was nog het plan om tegen die tijd een kwart minder uit te stoten.
Palmen van Greenpeace is blij met die ambities. Het feit dat er veel geld gaat naar de stikstofcrisis en de natuur noemt hij een 'serieuze omslagpoging'. Al moet er dus nog wel veel beleid concreet uitgewerkt worden.
'Onrealistisch'
Boerenlobbyclub LTO daarentegen is ontstemd. "Deze tekentafelverdubbeling is onrealistisch en vraagt het onmogelijke van de beperkte uitvoercapaciteit van de overheid", aldus voorzitter Sjaak van der Tak. Wel is de boerenorganisatie blij met de financiële ondersteuning die bedoeld is om de sector te vergroenen.
Om de stikstofdoelen te halen zal er onder meer worden gekeken naar het verplaatsen van boerenbedrijven. Het kabinet heeft het liefst dat dat vrijwillig gebeurt. Maar op plekken waar veel stikstofuitstoot is en de natuur te zwaar beschadigd, gaat de politiek 'het gesprek aan op het boerenerf om te zoeken naar mogelijkheden'.
Het woord onteigening komt in het regeerakkoord echter niet voor. Van der Tak is daar blij mee, al zou hij ook graag zien dat er in verhouding meer geld was gereserveerd voor innovatie en minder voor stoppende boeren.