130 km/u nu nergens een optie, ondanks plannen kabinet: 'Kan geen grammetje stikstof bij'

130 kilometer per uur op de snelweg, en dan niet alleen in de avond- en nachtelijke uren, maar de hele dag. PVV, VVD, NSC en BBB hebben het prominent opgenomen op bladzijde 9 van hun 26 pagina’s tellende hoofdlijnenakkoord. 

'Daar waar dat kan' is de slag om de arm die de nieuwe meerderheidscoalitie daarbij houdt. En die onmiddellijk de vraag oproept: waar kan het dan? De economieredactie van RTL Nieuws legde de kaart van Nederland met alle snelwegen bovenop de kaart van overbelaste Natura 2000-gebieden, de kwetsbaarste natuurgebieden van Nederland. En dan blijkt: 130 km/u is momenteel nergens een optie.

Er is geen snelweg in Nederland waar overdag 130 gereden kan worden: alle baanvakken liggen binnen een straal van 25 kilometer van een overbelast Natura 2000-gebied:

Meer woningbouw dankzij 100 km/u

Op de snelwegen geldt nu 100 kilometer per uur als maximum snelheid overdag. Die limiet werd in 2019 ingevoerd, omdat op die manier de hoeveelheid stikstof dat wegverkeer uitstootte omlaag zou gaan. Minder uitstoot betekende minder stikstofdepositie op kwetsbaar Natura 2000-gebied en daardoor ontstond ruimte voor de bouw van tienduizenden woningen.

Als je nu de maximumsnelheid weer zou verhogen, geldt het omgekeerde. Het wegverkeer gaat méér stikstof uitstoten en dat leidt tot méér stikstofdepositie op Natura 2000-gebied. 

De natuur is sinds 2019 niet zo hersteld dat er stikstof bij kan, zeggen deskundigen Jan Willem Erisman (Universiteit Leiden) en Wim de Vries (Universiteit Wageningen) tegen RTL Nieuws. De hele dag 130 kan dus alleen als er ergens anders ruimte ontstaat voor die extra depositie.

'Geen grammetje stikstof erbij'

Dit weet de coalitie ook. Zij hebben laten uitzoeken wat het verhogen van de snelheid zou betekenen voor de verkeersveiligheid en voor de stikstof- en CO2-uitstoot. Het antwoord, kort samengevat: zo'n verhoging moet eerst getoetst worden aan de wet- en regelgeving. 

Per Natura 2000-gebied moet bekeken worden of de verhoging van de snelheid leidt tot een negatief effect op het gebied in kwestie. En die kans is groot, want van de 162 Natura 2000-gebieden in Nederland zijn er 132 stikstofgevoelig en 123 stikstofoverbelast. Bij gebied dat al overbelast is kan er 'geen grammetje stikstof meer bij', zegt De Vries.

Stukje ruimte tussen Enkhuizen en Lelystad

Dan zou je zeggen dat er nog plekken zijn waar 130 km/u wel mogelijk is, omdat 30 natuurgebieden niet overbelast of gevoelig zijn. Maar helaas. Er is ook nog sprake van een 25 kilometergrens: de snelweg in kwestie waar de snelheid omhoog gaat, mag als gevolg van een uitspraak van de Raad van State niet binnen een straal liggen van 25 kilometer van een overbelast natuurgebied. En dat liggen ze allemaal wel.

"Ik denk dat er weinig ruimte is op dit moment", stelt Erisman daarom. "Alleen op de weg tussen Enkhuizen en Lelystad zou je 130 kilometer kunnen rijden. Maar daar mag het niet, omdat het geen snelweg, maar een N-weg is." De maximumsnelheid is er 100 kilometer per uur, tenzij het hard waait. Dan mag je er 70, of de weg gaat helemaal dicht.

Zo kijkt BBB-voorvrouw Caroline van der Plas naar het 130 km/u-probleem: 

Spelregels aanpassen in Brussel 

Wil de coalitie het mogelijk maken, dan moet het naar Brussel om de spelregels rondom de Natura 2000-gebieden te veranderen, zodat er wel meer uitgestoten kan worden. "Daar wil Brussel pas aan meewerken als de stikstofuitstoot echt naar beneden gaat, en dat gebeurt nog niet", is de verwachting van Erisman.

De enige mogelijkheid die daarmee overblijft, is wat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de coalitiepartijen ook al meegaf: een verhoging van de maximumsnelheid naar 130 'vraagt om mogelijk tientallen ondernemers verspreid over het land die vrijwillig hun activiteiten staken om aantasting van Natura 2000-gebieden te mitigeren'. 

Het is ambtenarentaal voor het opkopen van boerderijen, zoals Rijkswaterstaat eerder deed voor de uitbreiding van snelwegen A15 en A27. De kosten daarvan bedragen 'naar verwachting enkele tientallen miljoenen euro's'.