'Woonwijk op plaats van vliegveld Rotterdam kan miljarden euro's meer opleveren'

Rotterdam The Hague Airport (RTHA) is volgens het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat één van zes Nederlandse luchthavens van nationale betekenis. Het ligt aan de noordkant van Rotterdam, tussen woonwijken Overschie, Zestienhoven en Schiebroek in. 

'Mensen zetten hier wekenlang gratis hun auto neer'

"Vijftien jaar geleden was de ligging geen probleem", zegt Alfred Blokhuizen van Bewonersgroep Tegen Vliegtuigoverlast terwijl hij door Landzicht loopt, een wijkje met 200 relatief kleine woningen op een paar honderd meter afstand van de luchthaven. Maar sinds Zestienhoven zich ontwikkelde van zakenvliegveld tot vakantievliegveld is er van 's ochtends vroeg tot soms diep in de nacht sprake van overlast. 

Herrie van vertrekkend en aankomend vliegverkeer, aldus Blokhuizen, "vanaf een uur of zeven." Ook parkeren is echt een drama, zegt hij. "Mensen zetten hier wekenlang gratis hun auto neer en pakken dan om de hoek de bus naar de terminal. Voor nog geen eurootje zijn ze dan op de luchthaven, terwijl als ze dáár hun auto parkeren op de parking ze zo 120 euro per week kwijt zijn." 

De provincie Zuid-Holland wil al langer een onderzoek naar wat vliegveld Rotterdam de maatschappij oplevert en kost. De bewonersgroep uit Rotterdam – 1700 gezinnen zijn lid – hebben alvast een plan laten opstellen, waar onder andere stedenbouwkundige Ivar Branderhorst aan meewerkte.

Volgens zijn invulling van het luchthaventerrein biedt dat plek aan plek voor de bouw van betaalbare woningen, nieuwe werkplekken, een waterberging met zwemplas en bomen. "Zonder de hele locatie vol te bouwen is er ruimte voor 12,5 duizend woningen, ofwel 25 duizend nieuwe inwoners en Rotterdam heeft woningen keihard nodig", weet Branderhorst.

Extra aantrekkelijke locatie

Bouwen gaat nu "niet snel genoeg" en dat maakt de luchthaven tot een extra aantrekkelijke locatie. "De grond is al van de gemeente. Er liggen al twee metrostations en dat scheelt weer een forse investering in het OV. Het enige dat we moeten doen, is een hard besluit nemen dat vlieggemak en bedrijvigheid doet afnemen."

Branderhorst adviseerde om het ontwikkelde plan te voorzien van een maatschappelijke kosten- en batenanalyse. De bewonersgroep schakelde daar, ondersteund door stichting Urgenda, twee economen voor in: Leo Bus en Walter Manshanden. In hun analyse wordt een voortzetting van de luchthaven afgezet tegen de bouw van een nieuwe stadswijk met waterberging en bos.

Aan de voor- en nadelen van de alternatieven zijn bedragen verbonden. Zo levert het vliegveld de gemeente Rotterdam nu erfpachtinkomsten op die wegvallen als de luchthaven plaatsmaakt voor een stadswijk. Daar staat tegenover dat grond die als bouwgrond kan worden uitgegeven veel meer waard is dan grond die verhuurd is aan een vliegveld. Per saldo levert dit volgens de onderzoekers 2,4 miljard euro 'winst' op. 

"Tegenover de grondwaarde staat dat vliegtuigpassagiers erop achteruitgaan, want zij zullen langer moeten reizen naar een luchthaven", legt Leo Bus uit. "Qua milieu en gezondheid gaan we er met een stadswijk in plaats van een vliegveld weer op vooruit."

Alle maatschappelijke en financiële gevolgen wegend is volgens Bus sprake van 2,5 à 3 miljard euro voordeel als het vliegveld een stadswijk wordt. "Ik had niet verwacht dat het zoveel zou zijn", zegt Bus. "Er is een positievere bestemming mogelijk is dan voortzetting van de luchthaven", is zijn conclusie. "Maar de keus wordt uiteindelijk gemaakt door de politiek." 

Die politiek is niet eensgezind over wat er met RTHA moet gebeuren. De gemeenteraad van Rotterdam stemde op 23 maart 2023 een initiatiefvoorstel van Groen Links, PvdA, SP, Partij voor de Dieren, Christen Unie en SGP weg om te onderzoeken of het 'grijze vliegveld' Rotterdam The Hague Airport een 'groene stadswijk' kan worden, maar een soortgelijk onderzoek wil de provincie Zuid-Holland alsnog uit laten voeren.

Het plan van de bewonersorganisatie, de uitwerking ervan door Branderhorst en de doorrekening van onder anderen Bus neemt een voorschot op dit onderzoek en zal door Blokhuizen worden gebruikt in 'de lobby' richting de politiek. 

Rotterdam The Hague Airport zelf liet eerder deze maand weten dat iedereen die wil onderzoek mag laten uitvoeren naar alternatief gebruik van de luchthaven. Het kabinet, RTHA zelf en eigenaar Schiphol Group hebben geen plannen om de exploitatie van de luchthaven te wijzigen, tekent het daarbij aan.

Rotterdam The Hague Airport handelde vorig jaar 56.480 vluchten af, waarvan 1267 in de nacht. Het gaat dan om vakantievluchten, maar ook privéjets en politie- en traumahelikopers vliegen van en naar de luchthaven. Ter vergelijking : Amsterdam Schiphol Airport verwerkt jaarlijks tien keer zoveel vluchten.