Overwinning profvoetballers: EU-hof kraakt FIFA-regels over miljoenentransfers
De regels van de FIFA die de basis vormen voor het transfersysteem in het profvoetbal zijn in strijd met Europese wetgeving. De regels verhinderen namelijk dat profvoetballers vrij hun beroep kunnen uitoefenen. "Een historische uitspraak."
Ze kunnen namelijk niet van club veranderen als ze dat willen, oordeelt het Europese Hof van Justitie vandaag. "Deze regels vormen een aanzienlijke juridische risico's, onoverzienbare en potentieel hele grote financiële en sportieve risico's voor clubs en spelers."
Regels strenger dan nodig
Weliswaar zijn er bepaalde regels nodig in het profvoetbal om een zekere mate van stabiliteit voor clubs te bewaren. Maar de huidige regels zijn te streng, vindt het Hof. Ze schieten hun doel voorbij.
De regels zijn bovendien zo ontworpen dat ze een eerlijke competitie bemoeilijken of zelfs onmogelijk maken. En een eerlijke competitie - door de beste spelers of trainers naar een club te halen - is nu juist een essentieel onderdeel van het profvoetbal. De huidige regels zijn vergelijkbaar met een niet-aanvalsverdrag. En dat soort regels zijn volgens het Hof niet per se noodzakelijk.
'Op losse schroeven'
"Clubs kunnen niet ten volle met elkaar concurreren omdat contracten dat in de weg staan", legt Stefaan van der Jeught, woordvoerder van het Hof uit. "Dit is een historisch arrest, dat het hele FIFA-transfersysteem op losse schroeven zet."
Tegelijkertijd wordt de soep waarschijnlijk ook niet zo heet gegeten als deze wordt opgediend. Spits Brian Brobbey (geschatte transferwaarde 30 miljoen, red.) zal niet ineens gratis de deur uitlopen bij Ajax. "We mogen niet te hard van stapel lopen", zegt Van der Jeught. Het is nu aan rechters van de 27 Europese lidstaten, die de uitspraak van het Luxemburgse Hof moeten gebruiken als er een speler een zaak besluit te starten.
Ingrijpende uitspraak
Maar nationale rechters kunnen alleen maar 'ja en amen' zeggen, verwacht Stefaan van den Bogaert, hoogleraar Europees recht van de Universiteit Leiden. "Het Hof zegt zo stellig dat de FIFA-regels een overtreding zijn. Daar zit niet zoveel licht tussen."
"Het hof heeft in heel kordate scherpe bewoordingen de regels van de fifa veroordeeld", reageert hij op het vonnis. "En zelfs op een dusdanige manier dat je de vraag stelt: hoe gaat FIFA hier nog een draai aan geven? Ik vraag mij af hoe ze nu het transfersysteem gaan rechthouden."
Na Bosman nu Diarra
De zaak werd dan ook met veel belangstelling gevolgd in de voetbalwereld. Artikel 17 van de FIFA-regels vormt de basis van het huidige transfersysteem, waar jaarlijks miljarden euro's in omgaan.
De regels werden bedacht na het zogeheten Bosman-arrest, vernoemd naar een rechtszaak in de vorige eeuw. Die maakte een eind aan de praktijk dat clubs zelfs bij een aflopend contract een transfersom moesten betalen.
De zaak van Lassana Diarra draait om contracten die nog lopen. De Franse topvoetballer kreeg in 2014 een conflict met zijn toenmalige club Lokomotiv Moskou over salarisbetalingen. Om zijn contract met de Russische topclub af te kopen, moest hij 10,5 miljoen euro betalen.
Het ging daarna alsnog mis. De Belgische club Charleroi wilde hem wel aannemen, maar deinsde terug toen zij ook aansprakelijk gesteld dreigden te worden. Niet alleen voor een bedrag van 10,5 miljoen, maar ook met sportieve sancties. Hierop stapte Diarra naar de Belgische rechter, omdat de FIFA-regels volgens hem in strijd met het Europese vrije verkeer van personen zijn.
Hoe nu verder?
Met de uitspraak van het Hof in Luxemburg kunnen ook andere voetballers naar de rechter stappen, vertelt Stefaan van der Jeught, woordvoerder van het Hof. De FIFA-regels zijn illegaal, en daarmee aanvechtbaar.
Het is nu aan de wereldvoetbalbond om met nieuwe regels te komen, die wel binnen het Europese recht passen. Hoe die eruit gaan zien, is nog niet te zeggen. "We gaan het vonnis samen met andere belanghebbenden analyseren voordat we verder commentaar geven", laat FIFA weten.
Macht verschuift
De gevolgen van de uitspraak zijn heel groot, zegt sportjournalist Diana Kuip. Vooral in de kleinere competities zoals die van België, Nederland en Portugal. Daar zijn de inkomsten uit transfers een belangrijk onderdeel van het verdienmodel.
"Wij moeten het niet hebben van de hoge tv-gelden zoals in Engeland, maar van het opleiden van spelers en dan verkopen voor hoge transfersommen", legt Kuip uit. "Een speler kan nu heel makkelijk zijn contract opzeggen, wat heel rommelig wordt want dan kan je nergens meer op bouwen."
"Er wordt niet meer onderhandeld tussen clubs, maar met spelers. Dus je zal misschien zien dat de transfersom linea recta richting speler gaat."
Voor clubs breken mogelijk onzekere tijden aan, terwijl spelers juist meer macht krijgen. "De machtsverhoudingen verschuiven heel erg", zegt Kuip. "Er wordt niet meer onderhandeld tussen clubs, maar met spelers. Dus je zal misschien zien dat de transfersom linea recta richting speler gaat."
Kleine clubs de dupe
Als er geen nieuwe regels van de FIFA komen, wordt het voor rijkere clubs hierdoor nog makkelijker om spelers te halen, legt Kuip uit. En dat komt de sport niet ten goede. "Dan zijn de kleine clubs hier de dupe van."
Hoe de Nederlandse topclubs erover denken is onduidelijk. "Omdat de exacte consequenties voor ons transfersysteem nog niet duidelijk zijn, vinden wij het te vroeg om te reageren op de uitspraak van het Hof", laat een woordvoerder van Ajax weten. "We gaan het arrest bestuderen", laat Feyenoord weten.
"We hebben uiteraard kennisgenomen van het vonnis, maar het is nog te prematuur om te reageren. De consequenties zijn immers nog niet helemaal duidelijk", aldus PSV.