Strop van 375 miljoen dreigt bij verbouwing sluis in Afsluitdijk
Het verbreden en verbouwen van het sluiscomplex Kornwerderzand in de Afsluitdijk wordt honderden miljoenen euro's duurder. Dat komt door verzilting, 'extreme prijsstijgingen' en een jarenlang getouwtrek over wie welk deel van de rekening betaalt.
Om de sluizen geschikt te maken voor grotere schepen en superjachten, is een grote verbouwing nodig. Dat is goed voor de economie rond het IJsselmeer, met havens en scheepswerven in steden als Kampen, Lelystad, Urk, Makkum en Lemmer.
Breder en dieper
De sluis wordt daarom bijna twee keer zo breed. Verder is het de bedoeling dat de vaargeulen worden verdiept en de bruggen bij de sluizen worden vervangen. Die zijn niet onbelangrijk: ze liggen in snelweg A7, die Noord-Holland met Friesland en Groningen verbindt.
Er wordt al sinds 2012 over gesproken. Vooral over wie er opdraait voor welk deel van de kosten. In 2019 botsten de provincie en toenmalig minister Cora van Nieuwenhuizen al over een gat van 45 miljoen euro op de begroting van 215 miljoen.
Daar werd een oplossing voor gevonden. Er werd wat bezuinigd op het project. En de Rijksoverheid en de betrokken regionale overheden trokken de portemonnee. Voor 199,5 miljoen euro zou het project uitgevoerd worden.
Nog niet uit de startblokken
Zo'n vijf jaar verder is men nauwelijks opgeschoten, blijkt uit een brief van minister Barry Madlener (Infrastructuur en Waterstaat) aan de Tweede Kamer. De reden dat het project nog steeds niet uit de startblokken is gekomen? "Een aantal issues met financiële gevolgen", schrijft Madlener.
Eén, zo niet het belangrijkste issue, is het 'optimisme' in de ramingen die de provincie Friesland heeft gemaakt, aldus het ministerie. Door een realistischer bril bekeken gaat het project 85 miljoen meer kosten, blijkt uit het onderzoek.
Dan is er nog de inflatiecorrectie die de overheid standaard doet, à 20 miljoen. En daar blijft het niet bij: de kosten voor materialen en arbeid zijn extra gestegen. Hup: 15 miljoen erbij. Ook de stikstofproblematiek speelt een rol, laat de provincie aan RTL Nieuws weten. En 'aanvullende wensen, aangepaste normen en richtlijnen' zorgen ook voor vertraging en dus extra kosten.
Verschillende ideeën
Tel daarbij het inboeken van 60 miljoen euro voor eventuele extra tegenvallers. En nog eens 80 miljoen euro vanwege 'interpretatieverschillen'. Het ministerie en de provincie hadden blijkbaar een ander beeld van wat er precies gedaan zou worden. En dus andere bedragen in hun hoofd.
De meest complete verbouwing, die het ministerie voor ogen heeft, zal 461 miljoen euro kosten. Als het ambitieniveau wordt bijgesteld door de sluizen minder te vergroten, hangt daar nog steeds een prijskaartje van 381 miljoen aan. De provincie is hier fan van, het scheelt 80 miljoen.
Nadeel van deze optie is dat hele grote schepen een ontheffing nodig hebben om door de sluis te mogen varen. Dat zorgt voor veel extra werk. Bovendien zijn ontheffingen bedoeld voor uitzonderingen en niet 'als standaard werkwijze voor een sluis die nu juist gemaakt wordt voor grotere schepen', aldus Madlener.
Een nieuw soort bruggen bouwen om in de toekomst de sluizen te kunnen verbreden, is ook nog een optie. Dat kost 237 miljoen euro. Het heeft wel alleen nut als de sluis echt wordt aangepakt.
Goedkoopste optie: geen verbreding
De goedkoopste optie is het vervangen van de huidige bruggen, wat sowieso nodig is. Maar dat betekent dat de sluis de komende 25 jaar niet verbreed kan worden. Uit deze vier scenario's kan nu gekozen worden.
Welk scenario er ook gekozen wordt: er is nog een probleem dat aangepakt moet worden en waarvan de kosten aanzienlijk zijn. Er is sprake van verzilting. En dat verergert met een grotere sluis. Dan kan er namelijk meer zout water vanuit de Waddenzee in het IJsselmeer stromen.
Niet alles kan
Maatregelen om dit op te lossen kosten naar schatting 114 miljoen euro Het uitvoeren van het hele project gaat dan naar schatting 575 euro kosten. Dat is bijna drie keer zoveel als in 2019 werd gedacht. Welk scenario het wordt, is nog niet duidelijk. "Dit vraagt om het maken van scherpe keuzes, niet alles kan tegelijk", sluit Madlener zijn brief af.
De provincie Friesland hoopt dat het snel lukt om afspraken te maken over wat het gaat worden. "Alle betrokken partijen zijn gebaat bij een vlot besluitvormingsproces", laat een woordvoerder weten. Of dat betekent dat er vanuit de provincie meer geld naar het project gaat, is onduidelijk. "De regio is zich aan het beraden of er meer geld beschikbaar gesteld kan worden."