Verticaal tuinieren op groene torenflats uitdaging voor hoveniers

Groene woontorens zijn populair. Sinds de Italiaanse architect Stefano Boeri in 2014 twee met planten beklede woontorens (Bosco Verticale) opleverde in Milaan, is het een trend te noemen in architectenland.

Nederlandse steden tellen steeds meer 'groene' torens, behangen met bomen en planten. Denk aan de Trudo Toren in Eindhoven die in 2021 werd opgeleverd, of The George (2019) op de Amsterdamse Zuidas.

Minder spiegeltorens

Ook op de Zuidas opende in 2021 The Valley, waarbij het groen aan de gevels werd ontworpen door de beroemde tuinarchitect Piet Oudolf. 

"Architecten zijn wel een beetje klaar met die spiegeltorens. Groen bouwen in de praktijk brengen, daar zoekt iedereen naar", zegt voormalig Rijksbouwmeester en architect Liesbeth van der Pol, die The George ontwierp. "De een legt een dak vol met sedum (een soort mos, red.) en de ander maakt speciale balkons voor bomen en planten."

Abseilende hoveniers

Wonderwoods staat vol planten die ook op de nabijgelegen Utrechtse Heuvelrug groeien, zegt ontwerper Leonieke Heldens van Arcadis. Ver voordat het gebouw werd opgeleverd stond Heldens al op de balkons van Wonderwoods om duizenden planten en struiken een plekje te geven. Omdat zij bijtijds begon met de aanplanting, is de toren nu al mooi groen.

Voor de hoveniers die het groen moeten onderhouden, zijn de uitdagingen nog groter. Zij moeten op grote hoogte, hangend aan een touw, hun werk doen en gaan abseilend van verdieping naar verdieping.

Deze flying gardeners zoals Lars van Ginkel van hoveniersbedrijf Koninklijke Ginkel Groep ze noemt, hebben dezelfde klimvaardigheden en diploma's als de werklui die op boortorens en windmolens mogen werken.

Kijk hier mee met de abseilende hoveniers die Wonderwoods in Utrecht netjes moeten houden.

Waterbassin

Wonderwoods is een gigantisch gebouw met twee torens van 104 en 70 meter hoog met meer dan 400 koop- en huurappartementen. Er staan 280 bomen op verschillende terrassen en daktuinen van het pand en duizenden planten en struiken. 

Om de buitengevel van het pand is vier strekkende kilometers plantenbak aangelegd, volledig voorzien van waterleidingen. Die voeden de planten met regenwater dat tijdens buien wordt opgevangen in een bassin van 100.000 liter water dat wordt afgegeven aan het groen.

Rustplaats

Volgens architect Van der Pol hebben met planten beklede gebouwen allerlei voordelen. De vegetatie houdt de gebouwen relatief koel en ontlast het riool doordat het regenwater niet meer wordt afgevoerd maar geleidelijk teruggegeven aan de beplanting.

Ook vormen de plantenbakken die aan de gevel worden gehangen een rustplaats voor vogels en andere kleine dieren. En dan is er nog de CO2-opname. Wonderwoods haalt op jaarbasis ruim 5000 kilo CO2 uit de lucht.

Nadelen

Een verticaal bos bouwen is overigens wel een uitdaging voor architecten, want de constructie moet nog steviger zijn dan normaal, zegt Van der Pol. "Je moet berekeningen maken voor de toekomst, want groen dat groeit wordt ook steeds zwaarder. Daar moet de gevel op berekend zijn."

Ook het voorkomen van lekkages is een uitdaging, gezien de wortels van de planten. Daar komen de irrigatieleidingen bij. "Architecten proberen normaal gesproken het water zo snel mogelijk van het dak af te krijgen, hier moet je het opslaan en naar de planten transporteren."

Iets duurder

Groene gebouwen zijn naar schatting een paar procent duurder dan reguliere hoogbouw. Dat klinkt weinig, maar in de wereld van de projectontwikkeling is dit vaak het verschil tussen winst maken en verlies lijden op een groot project. 

Volgens Van der Pol is het vooral logisch om grote gebouwen met groen te behangen, dan kunnen de hogere kosten over meer eenheden verspreid worden.

Toekomst

Onlangs is Vertical in Amsterdam Sloterdijk opgeleverd, en ook in Rotterdam en Den Haag staan groene torens op het programma. 

Ondanks de kosten en de risico's roept voormalig Rijksbouwmeester Van der Pol op om meer verticale bossen te bouwen.

"Gemeenten kunnen groene gevels opnemen als eis bij gronduitgifte, we moeten blijven experimenteren. Vroeger deden we dat met woningtypen, nu is het tijd om te testen hoe we gebouwen duurzaam kunnen maken."