5-0: investeerder Bencis verliest opnieuw in slepende strijd tegen meelkartelboete
Investeerder Bencis is er opnieuw niet in geslaagd om de boete af te schudden die ze tien jaar geleden kreeg wegens betrokkenheid bij een kartel op de meelmarkt. Ook het gerechtshof vindt dat Bencis medeverantwoordelijk was voor de kartelvorming en de schade niet kan verhalen. Die is inmiddels met bijna een half miljoen euro opgelopen tot ruim 1,8 miljoen euro.
Dat blijkt uit een vorige week openbaar geworden uitspraak van het gerechtshof Den Haag en een reactie van Bencis.
De investeerder blijft ervan overtuigd dat de boete onterecht is, en legt zich er niet bij neer. "Zeker niet", laat Bencis in een reactie aan RTL Z weten. Het bedrijf zegt al juridische vervolgstappen te hebben ondernomen. "Het is en blijft onacceptabel dat een partij, die nergens van beticht is en nergens bij betrokken was, toch een boete opgelegd heeft gekregen."
Dertig bedrijven
Bencis is een zelfstandig Amsterdams investeringsbedrijf, dat ooit was gelieerd aan bankverzekeraar Fortis. De investeerder heeft tegenwoordig een portefeuille van 32 bedrijven, waar ruim 13.000 mensen werken.
In 2004 nam Bencis een groot meerderheidsbelang in Meneba, een van de belangrijkste meelproducenten van Nederland. Zes jaar later behoorde Meneba tot de bedrijven die door de Autoriteit Consument en Markt (ACM) werden beboet wegens kartelvorming in de jaren van 2001 tot en met 2007.
Consumenten de dupe
Door prijsafspraken was volgens de marktwaakhond gezonde concurrentie op de meelmarkt gedwarsboomd, waarvan consumenten uiteindelijk de dupe waren. In totaal legde de ACM voor tientallen miljoenen aan boetes op. Meneba ontving de op een na hoogste boete, van 9 miljoen euro.
In 2011 verkocht Bencis de beschadigde meelproducent aan het management. Maar daarmee was de zaak voor de investeerder nog lang niet voorbij. In 2014 gaf de ACM namelijk ook Bencis nog een boete, van bijna 1,4 miljoen euro. Na een vervolgonderzoek was de kartelwaakhond tot de conclusie gekomen dat Bencis als eigenaar van Meneba medeverantwoordelijk was voor de overtreding van de mededingingswet.
Jarenlange strijd
Dat betekende het begin van een tien jaar durende strijd van Bencis tegen de boete. Die vasthoudendheid is ook wel begrijpelijk, want als investeerders verantwoordelijk gehouden kunnen worden voor wangedrag van alle bedrijven waarin zij investeren, nemen hun risico's enorm toe. Bencis zegt in een reactie 'volstrekt ten onrechte' te zijn beboet, omdat het 'part nog deel' zou hebben gehad aan het prijsafsprakenkartel.
In de eerste plaats maakte Bencis bij de ACM bezwaar tegen de boete, maar dat bezwaar werd van tafel geveegd. Het investeringsbedrijf moest van de waakhond gewoon dokken en stond daarmee met 1-0 achter.
Naar de rechter
Bencis nam daarmee echter geen genoegen en stapte naar de rechter. In 2017 oordeelde de rechtbank Rotterdam dat de boete aan de investeerder in stand moest blijven, omdat ze als eigenaar van Meneba een 'beslissende invloed' had bij besluiten van de meelproducent, en daarmee medeverantwoordelijk was voor de kartelvorming.
Tegen die uitspraak ging Bencis in hoger beroep, maar in maart 2019 ving het investeringsbedrijf ook bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) bot. 3-0 achter.
Schadeclaim
Nog gaf Bencis niet op. De investeerder sleepte vervolgens namelijk Meneba voor de rechter met een schadeclaim. Volgens de investeerder was de meelproducent schuldig aan de kartelvorming, en had ze daarmee 'onrechtmatig gehandeld jegens Bencis'.
Daarom zou de meelproducent volgens Bencis moeten opdraaien voor de boete en de kosten die de investeerder als gevolg van de kwestie had gemaakt. Overigens was Meneba in 2018 in handen gekomen van Belgische meelbedrijf Dossche Mills; de Amsterdamse investeerders wilden de rekening dus doorschuiven naar de nieuwe Belgische eigenaren.
Opnieuw hoger beroep
Maar ook die zaak verloor Bencis. In februari 2022 bepaalde de rechtbank Rotterdam dat Meneba de boete en aanvullende kosten van de Amsterdamse investeerder niet hoeft te betalen. Dat was 4-0. Het kan bijna niet als verrassing komen dat Bencis ook tegen die uitspraak in hoger beroep blijkt te zijn gegaan.
Tijdens het hoger beroep voerde Bencis een hele waslijst met argumenten aan, die moesten aantonen dat Meneba voor de schade zou moeten opdraaien. Zo stelde de investeerder dat ze de meelproducent jaarlijks had gevraagd of het bedrijf niet betrokken was bij wetsovertredingen. Dat zou Meneba altijd hebben ontkend.
Schade opgelopen
Uit de onlangs openbaar geworden uitspraak blijkt dat ook het Haagse hof niet gevoelig was voor de argumenten. Ook het hof vindt dat de investeerder een beslissende invloed had op het beleid van de meelproducent, en daardoor mede schuldig is. "Het feit dat Bencis niet op de hoogte was van de inbreuk, maakt het niet anders", aldus het hof.
Met het verlies van ook deze zaak is de voorlopige eindstand dus 5-0, in het nadeel van Bencis. Door de jarenlang slepende kwestie is de schade voor de investeerder inmiddels met bijna een half miljoen euro opgelopen. Bedroeg de boete in 2014 nog 1,38 miljoen euro, inmiddels bedraagt de schade volgens het bedrijf ruim 1,84 miljoen euro, vooral als gevolg van de kosten voor de bezwaarprocedures en de rechtszaken.
Door het verlies van het hoger beroep komt daar nog minimaal 24.000 euro bij, aan proceskosten die Bencis nu aan Meneba / Dossche Mills moet vergoeden.
Bencis gaat door, tot het gaatje
Ondanks de verloren procedures van de afgelopen jaren blijft investeerder Bencis overtuigd van zijn gelijk. "De rechtbanken en het hof hebben wel vaker gedwaald in de geschiedenis van de rechtspraak, nog los van ondeugdelijke wetgeving", aldus het bedrijf in een reactie. "Bencis kreeg de boete uitsluitend omdat het werd beschouwd als een 'controlerende' aandeelhouder, een juridisch verzinsel van de wetgever."
"Bencis heeft in dit geval zelf niets gedaan, maar kon en kan natuurlijk ook nooit voorkomen dat een managementteam verboden afspraken maakt", vervolgt de investeerder. "Het is zoiets als de burgermeester van Amsterdam beboeten omdat er in haar stad handel in verboden middelen plaatsvindt en ze dat dan maar had moeten voorkomen."
Bencis benadrukt al vervolgstappen te hebben ondernomen, door een rechtszaak tegen een ander bedrijf uit de Meneba-organisatie te beginnen om de boete terug te vorderen. Het verwacht die zaak in hoger beroep uiteindelijk te winnen. "Dit zou de enig juiste conclusie zijn, waarbij het bedrijf dat schuldig werd bevonden als onderdeel van het meel-kartel de boete ook daadwerkelijk moet betalen, inclusief rente en bijbehorende kosten." Indien het hoger beroep niet zou slagen, overweegt Bencis in beroep te gaan bij het Europees Hof.
