AOW voor meer dan de helft met belastinggeld betaald en dat is voor het eerst

Dat concludeert het CBS nadat de overheidsfinanciën van 2024 zijn doorgenomen. 

Werkenden in Nederland dragen via de premie volksverzekeringen bij aan de AOW-uitgaven. Die premie draag je af via je werkgever of via de inkomstenbelasting als je zelfstandige bent. Sinds 2000 zijn de premie-inkomsten voor de AOW met 14 procent gestegen: van 20,5 miljard euro naar 23,4 miljard euro in 2024. 

Meer belastinggeld naar AOW

Maar de AOW-uitgaven namen in dezelfde periode veel harder toe: van 19,1 miljard euro tot 51,9 miljard euro (172 procent).

Al sinds 2001 zijn de AOW-premies niet meer voldoende om de uitkeringen te dekken. Het verschil tussen de AOW-uitkeringen en de AOW-premies vult het Rijk aan met algemene middelen, oftewel belastinggeld. 

In 2001 ging het volgens het CBS om 700 miljoen euro belastinggeld, ongeveer 4 procent van de totale dekking van de AOW-uitkeringen. De bijdrage uit algemene middelen groeide in de daaropvolgende jaren geleidelijk. Dit proces wordt ook wel de fiscalisering van de AOW genoemd. 

Wat is AOW? 

Bijna iedereen die in Nederland woont en werkt ontvangt na het halen van een bepaalde leeftijd een AOW-uitkering. De hoogte van het bedrag hangt af van verschillende factoren, zoals de woonsituatie (samenwonend of niet) en hoelang iemand in Nederland gewoond heeft. De AOW-leeftijd is vanaf 2024 minstens 67 jaar. 

Een alleenstaande krijgt vanaf 1 juli dit jaar netto 1.527,63 per maand. Daar komt nog vakantiegeld bovenop. Nederlanders die samenwonen ontvangen minder. Ook als iemand later in Nederland is komen wonen of tussendoor een tijdje in het buitenland heeft gewoond, wordt er minder uitgekeerd. Mensen die in Nederland wonen en in het buitenland werken, zijn op dat moment niet verzekerd voor de AOW. 

Vorig jaar werd de AOW dus voor het eerst voor meer dan de helft gefinancierd uit algemene middelen (28,5 miljard euro, bijna 55 procent). Inmiddels gaat ongeveer 6 procent van alle kosten die de Nederlandse overheid maakt naar de AOW. 

Oorzaak 

Deze fiscalisering van de AOW komt doordat de uitgaven veel sneller oplopen dan de inkomsten. Naast de vergrijzing zorgen de verhogingen van de AOW-uitkeringen ervoor dat er steeds meer geld wordt uitgegeven. Deze uitkeringen zijn immers gekoppeld aan de stijging van het wettelijke minimumloon, dat intussen ook flink is gestegen. 

Dat aan de andere kant de inkomsten uit premies minder hard stijgen, komt doordat de overheid deze premies niet koppelt aan de uitgaven. Het komt er dus op neer dat de premies die werkende Nederlanders voor de AOW betalen niet zo hard omhooggaan.

Oplossingen 

De kosten voor de AOW zullen de komende jaren alleen maar verder stijgen. Om de kosten te beteugelen, kan er aan meerdere knoppen gedraaid worden. De AOW-leeftijd verder laten stijgen bijvoorbeeld. 

Ook kan het AOW-inkomen bevroren worden of losgekoppeld worden van het minimumloon. Hier wordt al jaren over gesproken en de geschiedenis laat zien dat deze oplossingen politiek gezien geen populaire maatregelen zijn. 

Ouderen betalen zelf 

Daarnaast zouden ouderen zelf ook nog meer kunnen bijdragen. Hier pleitten topambtenaren vorige week nog voor. Zij roepen op om sommige Nederlanders die al AOW krijgen ook nog premie te laten betalen. Hierdoor worden de AOW-lasten gelijker verdeeld over de populatie, is het idee. 

"Niet alleen de werkzame beroepsbevolking betaalt dan mee, maar ook draagkrachtige gepensioneerden met een groot aanvullend pensioen. Ouderen met alleen een AOW-uitkering zullen hun netto-inkomen juist (beperkt) zien toenemen", aldus de ambtenaren, die zeggen dat een groot deel van de gepensioneerden relatief welvarend is. 

Het pensioenstelsel in Nederland verandert. In de video hieronder wordt uitgelegd wie het meest profiteert: