Gedupeerde boeren willen natuurvergunning afdwingen: 'Moeras waarin je steeds verder wegzakt'
Menig boer zit met de handen in het haar en begint zelf juridische procedures om alsnog een natuurvergunning te krijgen voor zijn of haar boerenbedrijf. Dat blijkt uit een rondgang van RTL Z.
"Een horrorstory, een moeras waarin je steeds verder wegzakt". Melkveehouder Jacqueline maakte van haar hart geen moordkuil, toen ze eerder dit jaar beschreef wat PAS-melder zijn voor haar betekent.
PAS is een afkorting voor Programma Aanpak Stikstof. Het was een overheidsprogramma dat er voor moest zorgen dat boeren - maar ook andere bedrijven - zonder natuurvergunning konden boeren.
De zogenoemde 'stikstofdepositie' die hun plassende en poepende kippen, koeien en varkens veroorzaken op beschermde natuurgebieden zouden door overheidsmaatregelen geneutraliseerd worden, zodat die beschermde natuur niet verder zou verslechteren.
De boeren hoefden hun activiteiten alleen maar aan te melden, zodat zij onder de PAS kwamen te vallen. Ook als ze wel een natuurvergunning hadden aangevraagd, kregen ze te horen dat die niet nodig was en dat een aanvraag niet in behandeling zou worden genomen.
So far so good. Maar toen werd het mei 2019. De Raad van State oordeelde dat het Programma Aanpak Stikstof niet langer gebruikt mocht worden voor het legaliseren van boerenactiviteiten.
Die toestemming was namelijk voorafgaand aan - en vooruitlopend op - de positieve gevolgen van maatregelen die beschermde natuur dienden te herstellen. Maar dat deze maatregelen werden uitgevoerd en dat die natuur zich herstelde, stond helemaal niet vast, aldus de Raad van State, die daarmee een streep door het programma zette.
Boeren plots illegaal
Het gevolg van de uitspraak was dat 3637 PAS-melders, boeren maar ook bedrijven, ineens illegaal opereerden. Onbedoeld en buiten hun schuld om. Maar desalniettemin illegaal.
De overheid beloofde dan ook al snel om de PAS-melders met voorrang te legaliseren. Dat zou gebueren zodra de staat van de natuur het toestond, en wanneer maatregelen waren genomen die aantoonbaar zorgden voor natuurherstel.
Nu zes jaar later is die natuur nog niet in voldoende mate hersteld en zijn er onvoldoende maatregelen genomen. Ondertussen is wel vast komen te staan dat de natuur nog gevoeliger is voor stikstofdepositie dan gedacht. En zicht op een oplossing is er niet.
Boer Koos ruilde zijn koeien in voor mammoetgras, vertelt hij in deze reportage. (Tekst loopt door onder de video).
'Onzekerheid vreet aan mij'
"Vooral de onzekerheid vreet aan mij", vertelde Jacqueline aan statenleden van de provincie waarin ze woont en werkt. "Ik heb er slapeloze nachten en hartkloppingen van en ik zie mijn zoon stiller en stiller worden."
Ze omschrijft hoe haar zoon net als zoveel andere boeren nog harder gaat werken en zijn kop in het zand steekt. "Ook van andere boeren hoor ik klachten, soms zelf nog heftiger. Denk aan overspannenheid, die uitmond in relatieproblemen en soms zelfs zelfdoding."
Ondertussen is milieuorganisatie MOB op grote schaal handhavingsverzoeken aan het indienen bij provincies. Dit in een poging om de illegale agrarische activiteiten aan banden te leggen. Provincies wezen deze verzoeken tot dusver af. Maar dat kan alleen als er wel zicht is op een oplossing.
Na zes jaar is het lastig vol te houden dat die oplossing er komt en dat de PAS-melders hierdoor kunnen worden gelegaliseerd. Een toenemend aantal boeren kiest daarom de vlucht naar voren. Via juridische procedures proberen ze af te dwingen dat ze versneld worden gelegaliseerd, zoals de rijksoverheid hen heeft beloofd.
Rondvraag leert dat er 'enkele tientallen' van deze procedures lopen, waarbij boeren provincies in gebreke stellen omdat die ze geen natuurvergunning verleend. Bij de rechtbank Gelderland in Zutphen loopt een rechtszaak die namens zeven PAS-melders wordt gevoerd door boerenactiegroep Farmers Defense Force (FDF).
MOB mag meedoen
De behandeling van dat kort geding is vandaag. Waarbij de voorzieningenrechter besloot dat milieuclub MOB zich mag aansluiten bij de stikstofzaak van Farmers Defence Force (FDF) tegen de Nederlandse staat. MOB mag processtukken alleen geanonimiseerd inzien, om te voorkomen dat zij namen van boeren kunnen inzien.
Geen van de PAS-melders was in Zutphen aanwezig, uit angst om MOB achter zich aan te krijgen, liet Sieta van Keimpema van activistische boerengroepering weten aan RTL Z. "Ik heb wel de moed om hier te staan", vertelde Jacqueline de provinciale staten eerder dit jaar. "Want wij zijn toch al bij MOB in beeld."
