Waarom de deal tussen de VS en de EU op energiegebied een wassen neus is

"We mogen als Europa blij zijn dat we niet zoveel energie verbruiken", zegt Martien Visser, emeritus lector Energie & Netwerken. 

Hoewel de details nog moeten worden uitgewerkt aan de onderhandelingstafel, kondigde de Amerikaanse president Donald Trump vol trots aan dat de Europese Unie de komende drie jaar 750 miljard dollar (ruim 650 miljard euro) gaat uitgeven aan (fossiele) energie uit de VS. 

Dat lijkt Visser erg sterk. Zoveel energie hebben we als Europa helemaal niet nodig volgens hem. Hij is gelijk aan het rekenen geslagen wat betreft de invoer van vloeibaar gas (lng), want daar hebben we het over als het gaat om gas uit de VS. Er liggen immers geen gaspijpleidingen tussen de VS en Europa. 

VS is grootste lng-leverancier 

We zullen je niet vermoeien met de hele rekensom, maar het komt er op basis van openbare gegevens op neer dat de Verenigde Staten al verreweg onze grootste lng- importpartner is.

Iets meer dan 45 procent van al het lng dat Europa vorig jaar importeerde, kwam uit de VS. In het eerste kwartaal van dit jaar is dit opgelopen tot meer dan 50 procent. En die invoer zou nog verder kunnen toenemen, omdat we minder afhankelijk van Rusland en misschien wel Qatar willen worden. 

Al het lng dat we nodig hebben uit de VS importeren is volgens Visser onrealistisch. En stel dat het wel gebeurt, dan zou Europa met de tientallen miljarden euro's die dat kost nog lang niet zitten op het bedrag dat Trump vraagt. 

Vraag en aanbod 

De afspraak draait niet alleen om gas. De 27 lidstaten van de Europese Unie kunnen natuurlijk ook meer olie en nucleaire energie invoeren. Op basis van cijfers van vorig jaar kan echter geconcludeerd worden dat de VS dan een stuk meer moet leveren, terwijl het al een van de belangrijkste importpartners van Europa is op energiegebied. Vorig jaar importeerde de EU voor 76 miljard dollar aan energie uit de VS. 

In totaal haalde Europese Unie vorig jaar voor 376 miljard euro (toen omgerekend ongeveer 400 miljard dollar) olie, gas en steenkool van over de hele wereld. Van de geïmporteerde olie kwam 16,1 procent uit de VS. 

Politiek verslaggever Roel Schreinemachers over de deal: 

Deze volledige vraag in handen leggen van de VS is onhaalbaar. Al is het alleen al vanwege de afhankelijkheid van één handelspartner en de logistieke moeilijkheden die dat met zich meebrengt. "Dan moeten er heel wat schepen heen en weer", zegt Visser. Daarnaast zit er bij de totale EU-import ook een gedeelte 'normaal' gas dat via pijpleidingen en vooral uit Noorwegen komt (en dus niet uit de VS kan komen).

Zelfvoorzienend 

"Wat betreft olie ligt Noorwegen ook nog naast de deur. Het zou toch te gek zijn als zij hun olie naar Azië moeten gaan transporteren omdat de EU alleen nog maar olie uit de VS wil hebben", vraagt hij zich hardop af. Over de factor nucleaire energie in de energiehandel is Visser kort. "Dat is peanuts". 

Europa wil zo veel mogelijk zelfvoorzienend zijn en probeert dat via groene energie (wind, zon en water) steeds meer te doen. Hierdoor zal de vraag eerder af- dan toenemen. Ook gaan lidstaten volgens Visser niet over de import. Dit doen bedrijven. "Die zullen gewoon voor de laagste prijs gaan." 

'Astronomisch bedrag' 

Visser staat niet alleen in zijn opvattingen. Experts in binnen- en buitenland komen met woorden van gelijke strekking. "750 miljard euro aan energie in drie jaar is een astronomisch bedrag", zei ING-hoofdeconoom Bert Colijn gisteren tegen RTL Z. 

"Trump houdt van stevige taal en Europa geeft wat betreft energie-import iets weg wat toch al weggegeven wordt. De VS is immers al een hele belangrijke partner", duidt Visser de gebeurtenissen van de afgelopen dagen. Volgens Visser wordt het pas echt interessant nu er over de details onderhandeld gaat worden. 

Begrip voor Qatar 

Hij doelt bijvoorbeeld op regels die Europa stelt of gaat stellen aan duurzaamheid en mensenrechten. Iets waar Qatar ook al over valt. Afgelopen zaterdag werd bekend dat de Qatarese minister van energie, Saad al-Kaabi, opnieuw heeft gedreigd met het stopzetten van lng-leveringen. 

"Ik snap de opstelling van Qatar wel", erkent Visser. Hij zegt te begrijpen dat Europa bepaalde doelen nastreeft, maar dat je als als importafhankelijk werelddeel niet zoveel te eisen hebt, want 'je bent min of meer overgeleverd aan de goodwill van exporteurs'.

'Reeële ambtenaren'

Hij kan zich voorstellen dat Trump ook aanslaat op dit soort Europese regels. Volgens hem is deze discussie het gevolg van het feit dat Europa de eigen energieproductie heeft verwaarloosd. Hij hoopt dat 'reeële ambtenaren van beide partijen' tot een gedegen akkoord kunnen komen. 

"Het kan ook zijn dat bijvoorbeeld straks de kleine lettertjes veranderen. Dat het geen 750 miljard dollar over drie jaar wordt, maar over zeven jaar. Dan ziet het er plotseling een stuk realistischer uit", besluit de energiedeskundige. 

Trump en Europese Commissie-voorzitter Ursula Von der Leyen na het akkoord.