Goudkoorts zonder glans: recordprijs komt vooral door 'papieren' beleggingen

De goudprijs kwam deze week uit boven de 4000 dollar (omgerekend ruim 3400 euro) per troy ounce (31,1 gram). Een record. En lijken het dus gouden tijden voor de goudbezitter (en bezitters van andere metalen, zoals zilver). Bezit dat vaak via een computer of smartphone 'op papier'/virtueel verworven is. 

Fysiek goud (munten, baren, sieraden) vertegenwoordigt slechts een klein deel van het totale aantal goudtransacties, zegt Ole Hansen, hoofd grondstoffenhandel van de Deense beleggingsbank Saxo Bank. Exacte cijfers kan hij niet geven, maar hij durft het wel aan om te zeggen dat papieren goud fysiek goud 'ruimschoots overtreft in handelsvolume'. 

Trackers en aandelen 

Er zijn heel veel opties om in goud te beleggen, zonder dat je het metaal fysiek bezit. Je kunt bijvoorbeeld investeren in de koers van de de goudprijs of in de koers van een aantal goudmijnbedrijven. Sommige van deze beleggingen worden fysiek gedekt. De uitgever van het beleggingsproduct bewaart dan het goud. 

Aangezien in deze gevallen koersen worden gevolgd, is het voor de kleinere belegger van dit soort beleggingen niet mogelijk om goud op te vragen. De belegger is namelijk geen eigenaar van het goud of de aandelen in de bedrijven. 

Bij bijvoorbeeld een ETF, ook wel een tracker genoemd, heeft iemand aandelen in een fonds (een mandje) dat weer aandelen in een bedrijf bezit. Deze fondsen worden uitgegeven via grote financiële instellingen zoals vermogensbeheerder Blackrock. 

Dan kan er natuurlijk ook nog rechtstreeks in goudmijnbedrijven worden belegd. Dan koop je aandelen in dergelijke bedrijven, net zoals in bijvoorbeeld ASML of KPN. Het is niet verbazingwekkend dat de koers van dit soort bedrijven in samenhang met de goudprijs is gestegen. 

Derivaten 

De financiële wereld zou de financiële wereld niet zijn, als het ook niet mogelijk was om via complexe(re) constructies (derivaten) te investeren. Hefbomen, swaps en futures om er een aantal te noemen. Om het begrijpelijk te houden, wordt hier niet te diep op ingegaan.

Wel belangrijk om te benoemen is dat een deel van de papieren goudhandel, mede door de bovenstaande constructies, voor een deel is losgezongen kan zijn van fysiek goud. Goud is in sommige gevallen geen bezit, maar dient als speculatiemiddel of rekeneenheid. Er wordt vooral geld verplaatst en geen goud. De bovenstaande constructies zijn overigens niet alleen in de goudhandel gangbaar. 

Fool's gold 

De goed ingevoerde belegger zal op de hoogte van de meer risicovolle producten en er bewust voor kiezen. Het kan ook zijn dat een onwetende belegger denkt te investeren in goud, maar misleid wordt. Dit soort investeringen in 'fool's gold' kunnen bijvoorbeeld via de eerdergenoemde ETF's gebeuren. Het lezen van de kleine lettertjes is dus van belang.

Waarom de goudprijs een record bereikte? 

Vaste mechanismen: 

- Hoe onrustiger (financieel en geopolitiek) het is in de wereld, hoe aantrekkelijker goud wordt. Goud wordt gezien als waardevast en 'veilige haven'.

- Hoe lager de rente, hoe aantrekkelijker goud wordt. Bij een hoge rente zijn andere beleggingen aantrekkelijker

- Hoe zwakker de dollar, hoe aantrekkelijker goud wordt. Goud wordt immers in dollars afgerekend en wordt relatief goedkoper voor beleggers met andere valuta op zak. 

Maar hier zit volgens Ole Hansen van Saxo Bank en RTL Z-beursanalist Durk Veenstra meer achter

- Toenemend wantrouwen in het traditionele financiële systeem. Onder meer door zorgen over overheidsbeleid en overheidsfinanciën, met name over het beleid en de boekhouding van de Verenigde Staten.

- Bubbelvrees. Door de recente records op aandelenbeurzen wordt goud gebruikt als bescherming tegen een mogelijke beursbubbel die kan knappen.

- Aankopen door centrale banken. Na de Russische inval in Oekraïne in 2022 hebben centrale banken wereldwijd veel meer goud ingekocht. Ze willen bijvoorbeeld niet het risico lopen dat hun geld bevroren wordt en wijken voor een deel uit naar goud. 

- Sterke Chinese vraag. Chinese huishoudens kopen steeds meer goud als veilige investering, onder meer door dalende huizenprijzen aldaar.

Of de hoeveelheid fysiek goud in verhouding staat tot de bedragen die belegd worden in goud, aan die vraag willen Hansen en RTL Z-beursanalist Veenstra hun vingers niet branden. Daar is volgens hen geen goed antwoord op te geven.

Volgens een schatting van de World Gold Council is meer dan 216.000 ton goud uit mijnen gehaald en dus 'in omloop'. Een deel van dit goud wordt gebruikt voor praktische doeleinden, zoals in de tandheelkunde en voor elektronische apparaten. Bedrijven die hiervoor goud nodig hebben, zien hun kosten wel stijgen. 

Goudbezitters spinnen uiteraard wel garen bij de prijsstijging. Gouden kettingen, armbanden of ringen zijn meer waard geworden sinds begin vorig jaar, toen de 'gold rush' begon. 

Toch worden sieraden vaak hoofdzakelijk niet gezien als een beleggingsobject, vanwege de vaak kleine hoeveelheden goud die erin zitten, het feit dat ze ook gedragen worden en de soms emotionele binding die mensen ermee hebben. Al gebeurt het inruilen van sieraden voor harde pegels ook. 

Fysiek beleggen 

Rechtstreeks beleggen in fysiek goud gebeurt echter ook nog steeds. Goudbaren of gouden staven worden wél expliciet vanwege de financiële waarde gekocht. Zo hebben centrale banken, waaronder De Nederlandse Bank (DNB), ze in groten getale in bezit. 

De DNB bezat eind vorig jaar ruim 600 ton goud. Dat was eind 2024 al bijna vijftig miljard euro waard en nu bijna 70 miljard euro. Ter vergelijking: Nederland geeft volgend jaar 34,5 miljard euro uit aan defensie. Dit goud hoefde alleen maar te liggen om flink meer waard te worden. Gezien de enorme waarde moet dit goud enorm goed beveiligd worden. 

Hoewel Nederlandse huishoudens niet zo veel goud bezitten, moeten goudbaren in huizen ook beschermd worden tegen dieven. Het goud kan in kluizen bewaard worden, maar die nemen wel ruimte in en kosten geld. Fysiek en gecertificeerd goud (je wil natuurlijk wel zeker weten dat je echt goud hebt) kan daarnaast ook bij erkende aanbieders gekocht worden en elders ondergebracht worden. Maar ook dit kost geld en is niet per se praktisch. 

Schommelen in veilige haven 

In dit licht is het dus niet gek dat papieren goudbeleggingen interessant kunnen zijn. Al zeggen Veenstra en Hansen dat beleggen in goud niet risicoloos is. Goud genereert bijvoorbeeld geen dividend of rente en is op de korte termijn volatiel. Dit betekent dat de prijzen heel erg kunnen schommelen. Ook in een 'veilige haven' kan het onrustig zijn.

Om dit punt te bevestigen noemt Veenstra de volgende opmerking van Bloomberg-columnist Allison Schrager treffend. "Een groot deel van de aantrekkingskracht lijkt te liggen in het feit dat goud zowel glanzend als schaars is. In onzekere tijden vinden de meest primitieve delen van onze hersenen deze kwaliteiten aantrekkelijk." 

Ook in maart ging de goudprijs hard omhoog. Het beleid van de Amerikaanse president Donald Trump speelde daarbij een rol, zoals beursanalist Durk Veenstra in onderstaande video uitlegt.