'Oliesancties VS raken oorlogsmachine Rusland wel, maar niet heel hard'
De Amerikaanse president Donald Trump wil dat landen als China, India en Turkije geen olie uit Rusland meer kopen. Dat zal de inkomsten voor Poetin en zijn oorlog tegen Oekraïne wel wat raken, maar de Russen zijn heel bedreven geraakt in het omzeilen van sancties, zeggen deskundigen.
De VS hadden als antwoord op de Russische inval in Oekraïne al wel sancties uitgevaardigd tegen Rusland, maar dat was nog onder president Biden.
Het is voor het eerst dat onder president Trump de VS met sancties komen.
Rosneft en Lukoil
De nieuwe sancties zijn gericht tegen de twee grootste Russische oliebedrijven, Rosneft en Lukoil. De VS willen dat landen als China, India en Turkije geen olie meer van deze bedrijven kopen. Dan heeft het Kremlin minder geld om de oorlog in Oekraïne te financieren, is het idee.
In deze video zie je hoe Oekraïne Ruslands benzineproductie saboteert (de tekst gaat verder onder de video):
De sancties raken de Russische economie inderdaad, als ze worden uitgevoerd en worden gehandhaafd, zegt Hubert Smeets, Ruslandkenner en oprichter van kennisplatform Raam op Rusland. "Maar als dat niet gebeurt, dan raakt het Rusland wel, maar niet heel hard."
Sancties omzeilen
De afgelopen jaren hebben we gezien hoe ongelooflijk slim en handig de Russen zijn geworden in het omzeilen van sancties, aldus Smeets. Rusland heeft met de zogeheten schaduwvloot van tankers al heel wat olie weten te exporteren, vult Rusland-correspondent Olaf Koens aan.
Smeets tekent verder aan dat Trump vaak veel zegt en maar weinig doet, zodat nog duidelijk moet worden wat er van de sancties terecht komt.
Binnen de Europese Unie kopen alleen nog Hongarije en Slowakije olie uit Rusland. Verreweg de grootste afnemers zijn China en India, en in mindere mate Turkije.
Olieprijs
Rusland exporteert nu rond de 6 miljoen vaten olie per dag, Rosneft en Lukoil zijn goed voor ruwwweg de helft daarvan. De olieprijs stijgt door de aangekondigde sancties, dat geeft aan dat de maatregelen van de VS door de markt serieus worden genomen, aldus Jilles van den Beukel, energie-expert van Haags Centrum voor Strategische Studies.
Maar als oliehandelaren zouden denken dat de Russische olie echt niet meer zou kunnen worden uitgevoerd, dan zou de prijsstijging vele malen groter zijn geweest, zegt hij.
Lagere prijs
"Oliehandelaren schatten dus in, ik denk terecht, dat door de Amerikaanse sancties de uitvoer van Russische olie moeilijker wordt, maar dat er wel een weg zal worden gevonden om de maatregelen te omzeilen", aldus Van den Beukel. "Landen als India zullen dan niet meer direct van bijvoorbeeld Rosneft kopen, maar op papier komt er dan een andere partij tussen."
En misschien ontvangt Rusland wel een lagere prijs voor de olie, verwacht hij. Nu al bedingen afnemers een korting, de prijs van Urals olie is namelijk lager dan die van Brentolie.
Maar ook op dat, lagere, prijsniveau verdient Rusland aan de verkoop van olie. Het kost zo'n 25 tot 30 dollar om een vat olie op te pompen, zegt Van den Beukel. Koens houdt het op iets meer, zo'n 40 dollar, maar dan nog verdient Poetin voor zijn oorlogsmachine aan de export van olie.
Olie belangrijk voor staat
Eerder waren de opbrengsten uit olie en gas goed voor circa de helft van de inkomsten van de Russische staat, aldus Smeets. Dat is nu wat gedaald tot circa 25 à 30 procent, zegt hij.
Allerlei belastinginkomsten zijn inmiddels belangrijker geworden, aldus Smeets. Maar nog altijd zijn olie en gas nog heel belangrijk voor de financiering van de uitgaven van de Russische staat en dus ook de oorlog tegen Oekraïne.
Welk deel van de inkomsten uit olie en welk deel uit gas komt weet Smeets niet precies, maar de inkomsten uit olie zijn wel belangrijker dan die uit gas, zegt hij. Zo wordt er nauwelijks nog gas meer via pijpleidingen naar Europa vervoerd, wel nog via schip in de vorm van LNG. Maar vanaf 1 januari 2026 mogen er geen nieuwe gascontracten met Rusland meer worden gesloten in de EU. En langetermijncontracten zijn nog geldig tot 1 januari 2028. Dan moet het echt afgelopen zijn.
Oorlogseconomie
Maar vergeet niet dat Rusland de afgelopen jaren is overgeschakeld op een oorlogseconomie. Het gaat erom wapens te produceren en er moeten soldaten klaarstaan, aldus Koens.
Er is al twee jaar een begrotingstekort, vult Smeets aan. Dat is moeilijk vol te houden, denkt hij. Maar Rusland is een dictatuur, de bevolking heeft er weinig te zeggen, besluit Smeets.
'Fatale achterstand'
Toch leveren sancties altijd wat op, zegt Koens. De consensus onder economen is wel dat de Russische economie op de middellange termijn enorme problemen krijgt, aldus Smeets. Zo denken zij dat het lastig zal zijn om een begroting zonder tekorten voor elkaar te krijgen, en de Russische economie blijft achter bij die van China en India.
Het land loopt volgens die economen kans op een fatale achterstand te komen op het gebied van onder meer AI en robotisering, aldus Smeets. Rusland zou dan gedwongen zijn om een eenvoudige economie op basis van de winning en export van grondstoffen blijven.
Maar Rusland heeft al elf jaar te maken met sancties, die hebben Poetin niet van gedachten kunnen veranderen. De nieuwe maatregelen van de VS zullen dat ook niet doen, besluit Koens.
In deze video zie je hoe Arjen Lubach Trumps standpunt over de oorlog in Oekraïne voorspelt: