Waarom goedkope Chinese webshops soms een risico zijn, en Action niet

Uit Europees onderzoek blijkt dat 70 procent van de producten op bijvoorbeeld Shein en Temu niet voldoet aan de Europese veiligheidsregels, en bijna een kwart is ronduit gevaarlijk. Hoe kan het dat deze producten wel gewoon gekocht kunnen worden? En hoe zit het met Chinese producten die in Nederland verkocht worden? RTL Z vroeg het aan retailexpert Cor Molenaar van de Erasmus Universiteit.

1. Waarom kunnen platforms als Temu en Shein hun producten zonder veiligheidschecks aanbieden?

De belangrijkste reden ligt in de juridische constructie van deze platforms. Temu en Shein brengen consumenten rechtstreeks in contact met duizenden verkopers in China. Die producten komen dus binnen zonder Europese importeur of tussenpersoon, en daarmee ook zonder iemand die verantwoordelijk is voor veiligheid of terugroepacties. Volgens Cor Molenaar is dat precies waar het risico zit.

"Zij hoeven zich alleen te houden aan de Chinese wetgeving, en die wijkt vaak af van de Europese," zegt hij. "Dat kan goed gaan, maar het betekent ook dat er geen enkele partij in Europa aansprakelijk is als er iets misgaat."

De EU heeft hier nog nauwelijks grip op, omdat de producten meestal direct vanuit China worden verstuurd in kleine pakketjes onder de waardegrens van 150 euro; een categorie die nauwelijks wordt gecontroleerd aan de grens. Europese toezichthouders waarschuwen al langer dat dit een blinde vlek is in de huidige importregels.

2. Hoe werkt dat bij winkels zoals Action en Wibra, die óók veel spullen uit China verkopen?

Ook bij Action komt bijna de helft van de producten uit China, 49 procent van het assortiment, blijkt uit het duurzaamheidsverslag van het bedrijf. Toch zijn de omstandigheden anders.

Action koopt niet rechtstreeks bij willekeurige fabrieken, maar via vaste leveranciers en importeurs binnen Europa. "Klanten van Action kunnen erop vertrouwen dat elk product voldoet aan Europese veiligheidsnormen en aan Action’s aanvullende eisen voor productieomstandigheden, zoals bijvoorbeeld ons verbod op kinderarbeid", legt een woordvoerder van de Action uit.

Die importeurs binnen Europa zijn verplicht om producten te testen, certificeren en terug te roepen als ze niet aan de regels voldoen. "In Europa ligt de verantwoordelijkheid bij de importeur of leverancier", legt Molenaar uit. "Als een product niet voldoet, kan het bedrijf die partij aansprakelijk stellen. Dat is een groot verschil met een platform uit China, waar die verantwoordelijkheid ontbreekt."

"Een deel van ons assortiment komt inderdaad uit China", zegt ook een woordvoerder van Wibra, "maar we werken ook met leveranciers uit andere landen. We nemen productveiligheid en kwaliteit zeer serieus, zo informeren we onze leveranciers duidelijk over de relevante wet- en regelgeving en de geldende testvereisten via uitgebreide productprotocollen."

3. Waarom zijn producten uit China soms zoveel goedkoper?

De lage prijs is volgens Molenaar geen raadsel, maar een optelsom van uitgespaarde kosten. Chinese webshops als Temu en Shein slaan dure stappen over: ze hebben geen Europese importeur, geen magazijn, geen keuringsproces, nauwelijks garantie en werken met extreem lage marges. Alles gaat direct van fabriek naar consument.

"Voeg daar lage lonen, minimale milieueisen en gigantische schaalvoordelen aan toe, en je krijgt een T-shirt van 3 euro of een oplader van 2 euro", zegt hij. Bij Europese winkels komt daarbovenop nog transport, verpakking, opslag, certificering en btw. Dat maakt producten automatisch duurder, maar ook veiliger en beter traceerbaar.

4. Betekent dat dat Chinese producten in Nederland automatisch veiliger zijn?

Ja, tenminste, zolang ze voldoen aan de Europese controleplicht. Fysieke winkels vallen onder toezicht van nationale instanties zoals de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Dat betekent dat er structureel toezicht is op productveiligheid, etiketten en CE-markeringen.

Molenaar benadrukt dat de kans op gevaarlijke producten daardoor kleiner is. "Je kunt er redelijkerwijs van uitgaan dat winkels die in Nederland actief zijn hun producten laten testen. Er gelden hier strengere normen, niet alleen voor veiligheid, maar ook voor milieu."

Dat wil niet zeggen dat er nooit iets misgaat, maar in zulke gevallen zijn winkels verplicht een terugroepactie te starten: iets dat een bedrijf als Temu bij een recentelijk geval niet heeft gedaan.

5. Komen er strengere regels voor Chinese webshops?

Ja, die zijn in de maak. De Europese Commissie werkt aan een update van de zogeheten Product Safety Regulation, die bepaalt dat ook verkopers buiten de EU verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor onveilige producten.

"Die regelgeving gaat zeker strenger worden", verwacht Molenaar. "Vooral op milieu- en veiligheidseisen. Als China aan dezelfde criteria moet voldoen als Europa, gaan de prijzen omhoog of komt er minder import. In de VS zijn de regels juist wat soepeler, dus daar hebben deze platforms nog meer ruimte om te groeien."

Tot die tijd moeten consumenten vooral zelf alert blijven, zegt Molenaar: "Denk goed na voordat je iets koopt dat extreem goedkoop is. Elektronische producten kunnen gevaarlijk zijn, en retour sturen naar China is vaak onhandig en duur. In de praktijk ben je je geld kwijt als het product niet klopt."