Waarom de bouw van windmolenparken op water te maken heeft met tegenwind
Nieuwe windmolenparken in de Noordzee komen moeilijk van de grond. Afgelopen week werd duidelijk dat er geen enkele partij interesse heeft getoond in de bouw van een park op zo'n 100 kilometer voor de kust van IJmuiden. Hoe komt dat?
De minister van Klimaat en Groene Groei, Sophie Hermans, schrijft in een Kamerbrief dat de kosten voor windparkontwikkelaars zijn gestegen en dat de verduurzaming van de industrie langzamer gaat dan voorzien. Hierdoor is het voor windparkontwikkelaars moeilijker geworden om voor de start van de bouw al langjarige contracten af te sluiten met partijen die stroom willen afnemen, zegt ze.
Niemand heeft zin in Nederwiek
Aanleiding voor deze opmerking is het feit dat geen enkel bedrijf interesse heeft om windpark Nederwiek I-A te bouwen in de Noordzee. Het park zou in 2030 af moeten zijn en dan 1 gigawatt stroom moeten kunnen leveren. Dat is genoeg voor ongeveer één miljoen huishoudens. Dit windpark is niet het enige park dat nog in de pijplijn zit. De ambities zijn groot, maar de uitvoering lijkt spaak te gaan lopen.
"We zagen dit al een tijdje aankomen", zegt Jan Vos van Nedzero, de branchevereniging voor windenergie. Hij wijst naar de rente die de afgelopen jaren gestegen is, waardoor investeren nog meer geld kost. Zo'n park kost miljarden euro's, vertelt hij. Bouwers moeten dus geld lenen voor zo'n project. Hoe hoger de rente, hoe duurder lenen wordt. "Een procentpunt rentestijging is een wereld van verschil."
Ook ziet hij net zoals Hermans dat de vraag vanuit de Nederlandse industrie achterblijft. "De industrie moet elektrificeren, maar dit gebeurt nog maar mondjesmaat.
Hieronder de Nederlandse windenergie-ambities gevangen in een kaart. De parken waarvan de bouw nog niet is begonnen (waaronder Nederwiek I-A) staan in het lichtblauw op de kaart.
Dit klinkt als een kip-eiverhaal, geeft Vos ook toe. De industrie heeft hard (groene) stroom nodig, terwijl windmolenparkbouwers juist wachten op concrete vraag van diezelfde industrie. "Aan de vraagkant is de prijs van energie voor een bedrijf te hoog en aan de aanbodkant is de prijs van energie juist te laag."
Netkosten
De prijs van windenergie wordt namelijk enorm opgedreven door de kosten voor infrastructuur. Elektriciteit moet immers van de zee nog naar het land vervoerd worden. Voor de stroomvraag de komende jaren (en dus ook voor de aanleg van windparken) moet het elekticiteitsnet verzwaard worden. Dit kost geld, waar de komende jaren linksom of rechtsom voor opgedraaid moet worden.
De kosten voor de netverzwaringen kunnen anders verdeeld worden, meent Vos. Hij denkt aan belastingverlagingen en het uitsmeren van de investeringskosten over de jaren heen.
Waarom afgelopen jaren wel?
Dat er de afgelopen jaren wel geïnvesteerd is, hangt volgens Vos samen met een 'ietsiepietsie stukje' dat nodig is om windparken wel rendabel te krijgen. Concreet, er is nu volgens hem net te weinig geld om de 'businesscase' rond te krijgen. "Op een miljardeninvestering komen we nu paar honderd miljoen tekort om winst te maken."
Om de bouw van van windparken weer vlot te trekken, wil minister Hermans daarom nu weer teruggrijpen naar subsidies. Deze werden voor 2018 ook voor de bouw van windmolenparken verstrekt.
Vos pleit voor een 'contract for difference', een vorm van subsidie. "Dat betekent dat de overheid een basisprijs garandeert voor de stroom die geproduceerd wordt, waardoor een belangrijk risico uit de businesscase verdwijnt. Als er dan juist wel geld wordt verdiend, dan wordt er in ruil voor die garantie geld teruggegeven aan de overheid."
Wind op zee is de belangrijkste energiebron voor een duurzame toekomst, zegt RTL Z-klimaatspecialist Heleen Ekker. "Onmisbaar zelfs. We hebben een relatief ondiepe zee voor de deur en te weinig land om daar alle windmolens neer te zetten. Dat maakt de Noordzee een uitermate geschikte plek om energie op te wekken."
'Tikje op de billen nodig'
Er zijn 'wortel- en stokmaatregelen' van de overheid nodig volgens Vos. De stok voor het 'tikje op de billen' en de wortel als beloning. Hij vindt dat het afgelopen kabinet niet thuis heeft gegeven als het gaat om de ontwikkeling van windparken op het water.
Daarom vestigt hij zijn hoop op het nieuwe kabinet. Hij hoopt dat de coalitie bedrijven weer zo ver krijgt om te investeren. "Bij een bedrijf werkt het nou eenmaal eenvoudig: als je geld kunt verdienen dan doe je het, als je geen geld kunt verdienen dan doe je het niet."
In Frankrijk gooien ze het over een andere boeg. Daar worden enorme onderwaterturbines in zee gebouwd. In de onderstaande video wordt uitgelegd hoe dat zit: