Ernstige dierverwaarlozing: hoe kan het zover komen?
Afgelopen week is een ernstig verwaarloosde hond in beslag genomen, met een naar urine stinkende vacht van maar liefst 2,5 kilo. Zulke ernstige gevallen zijn in Nederland uitzonderlijk, maar dierverwaarlozing op zichzelf is dat zeker niet. De schrijnende situaties zorgen voor veel verontwaardiging: hoe kunnen mensen het zo ver laten komen?
De Landelijke Inspectiedienst Dierenbescherming (LID) controleert en neemt regelmatig tijdelijk of langdurig verwaarloosde dieren in beslag bij fokkers, dierenhandelaren én privé-eigenaren. "Verwaarlozing van dieren gebeurt meestal niet met opzet", zegt Jelko de Ruijter, woordvoerder van de LID. "Het gaat gepaard met andere problematiek. Vaak gaat het om mensen die de situatie niet meer overzien en niet meer voor zichzelf zorgen, zowel mentaal als sociaal. Het gebeurt soms na een ingrijpende gebeurtenis, zoals een sterfgeval."
Hulp accepteren
Als dieren in bewaring of zelfs in beslag genomen worden, is de situatie al uit de hand gelopen. Toch is de taak van de LID in eerste instantie om vooral het welzijn van de dieren te waarborgen. Andere hulpinstanties, waaronder de wijkpolitie, bekommeren zich om het welzijn van de eigenaar.
"Maar in Nederland ben je niet verplicht om zorg te accepteren", gaat De Ruijter verder. "We hebben regelmatig te maken met zorgmijders en daardoor dus ook met recidivisten: mensen die soms al behoorlijke straffen hebben gehad en soms zelfs zijn veroordeeld door een rechter, maar tóch de fout in blijven gaan."
Ook Barbara Kok, emotietherapeut en oprichter van de Burn Out Poli, gaat ervan uit dat mensen niet opzettelijk hun dieren verwaarlozen. "Je hebt nare narcistische mensen of mensen die het fijn vinden om anderen pijn te doen", vertelt Kok. "Maar dat zijn psychopaten: mensen met een persoonlijkheidsstoornis. In de meeste gevallen zijn mensen die hun dier verwaarlozen echter ook mensen die zichzelf verwaarlozen. Ze zijn 100 procent zeker niet gelukkig en projecteren dat gevoel op hun dier."
Machteloosheid en paniek
Vaak is stress – om wat voor reden dan ook – de oorzaak van het gedrag. "Ze verwaarlozen vanuit een gevoel van geen eigenwaarde: 'Ik ben het niet waard om voor te zorgen, om liefde en aandacht aan te besteden", vervolgt Kok. "Iemand die goed in zijn vel zit, zal zichzelf immers niet snel verwaarlozen. Die persoon voelt zich waardevol en voedt zich mentaal, fysiek en sociaal."
Volgens Kok schuilt achter verwaarlozing soms ook een soort boosheid. "Naar jezelf en de wereld. Er is sprake van een gevoel van machteloosheid: 'Ik kan er niets aan doen'. Soms gebeurt verwaarlozing ook uit paniek. "Dat je niet weet wat je moet doen en daardoor gaat verslonzen, dat je niet meer weet waarvoor je thuiskomt."
In veel gevallen zijn mensen er ook niet bewust van dat ze een probleem hebben. "Ze hebben het meestal zelf niet door, totdat hun omgeving zegt: 'Het gaat niet goed, we moeten hulp zoeken'", zegt Kok. Maar een alerte omgeving is niet genoeg, mensen moeten uiteindelijk zelf hulp willen én accepteren. "Dat gebeurt pas als de pijn groot genoeg is: als de mensen in hun omgeving hen verlaten of als ze bijvoorbeeld ziek worden."
Velen komen bovendien ook in de schulden terecht. "Omdat ze stoppen met hun rekeningen te betalen of zelfs te openen", vervolgt Kok. "Het verwaarlozen gaat door tot ze down the drain zijn. Eruit komen vergt dat ze zichzelf een spiegel voorhouden en zeggen: 'Zo wil ik niet meer leven: dit kan zo niet langer, dit doet me te veel pijn.'"