Artsen delen fietshelmen uit op scholen: 'Sociale druk is nodig voor verandering'
Het is hoog tijd dat we gaan geloven aan een helm op de fiets. Dat vindt de groep Artsen voor Veilig Fietsen, die vandaag uitroept tot de Landelijke Dag van de Fietshelm. Maar gaan we de Nederlander – die toch als geen ander gewend is aan fietsen zonder helm – ooit zover krijgen? "Het heeft tijd nodig."
Vorig jaar kwamen bijna 50.000 fietsers met ernstig letsel op de spoedeisende hulp terecht, waarvan 11.000 met hersenletsel. Een helm verkleint de kans daarop met maar liefst 60 procent, blijkt uit cijfers van kenniscentrum VeiligheidNL. Toch zijn er nog maar weinig Nederlanders die er een dragen.
Kinderen en ouderen
Daarom is het volgens Artsen voor Veilig Fietsen tijd dat we er toch echt aan gaan geloven. Vandaag deelt het collectief helmen uit op scholen. "Verandering bereik je door je te richten op kinderen", zegt neuroloog en mede-initiatiefnemer Myrthe Boss aan EditieNL. "Die zijn ook heel kwetsbaar in het verkeer. Als een kind letsel oploopt, heeft dat grotere gevolgen. Hun hersenen zijn nog in ontwikkeling."
De nationale dag is vooral gericht op kinderen en ouderen. "Maar iedereen kan een ongeluk krijgen. Ouders van kinderen hebben ook een voorbeeldfunctie. Als je als ouder een helm draagt, nemen kinderen dat ook sneller over. Hoe meer mensen een helm gaan dragen, hoe beter."
'De aanhouder wint'
Het is een verandering die tijd nodig heeft, geeft ze toe. "Of het verplicht moet worden, is aan de overheid. Maar dat is niet eens per se nodig. Er zijn voorbeelden uit het buitenland waar je ziet dat mensen ook zonder verplichting een helm zijn gaan dragen."
"In Denemarken hebben ze daar heel lang actie voor moeten voeren, maar daar behoor je inmiddels tot de minderheid als je geen helm op hebt", licht ze toe. "In Duitsland is dat ook zo. Daar geldt geen plicht, maar het is wel normaler om een helm te dragen dan in Nederland."
Helmplicht in buitenland
In sommige andere landen geldt wel een helmplicht. Zo is het in Frankrijk en Oostenrijk verplicht voor kinderen tot twaalf jaar – ook als zij voor- of achterop de fiets zitten. In Spanje en Kroatië moeten kinderen tot zestien jaar een helm dragen en in Slovenië geldt een helmplicht tot achttien jaar. In onze buurlanden Duitsland en België is een fietshelm echter voor niemand verplicht.
Bron: ANWB
Skihelm ingeburgerd
Of mensen hier nu – na al die jaren fietsen zonder helm – nog wel aan gaan beginnen? In de wintersportwereld is het wel gelukt om zo'n verandering teweeg te brengen. Waar skiën en snowboarden zonder helm jaren geleden nog de standaard was, is dat nu wel anders. "De meeste mensen op de piste dragen nu een helm", vertelt Arjen de Graaf van de Nederlandse Ski Vereniging aan EditieNL.
In Noord-Amerika was het dragen van een helm al eerder de norm. "Toen ik daar in 2004 was, viel je echt op als je geen helm droeg. In de Alpen was de situatie op dat moment nog andersom. Maar daarna is dat veranderd. Skischolen gingen het ook verplichten voor de jeugd."
Sociale druk speelt volgens De Graaf een grote rol. "Als je ziet dat je nog een van de weinigen bent zonder helm, dan wil je er zelf ook één."
Niet helemaal vergelijkbaar
Toch denkt hij dat de fietshelm moeilijker in te burgeren is dan de skihelm. "In Nederland fietsen mensen meerdere keren per dag, skiën doen ze misschien één keer per jaar. Mensen realiseren zich daardoor beter dat ze hoge snelheden maken. En de kans dat je valt is relatief groot. Dat zijn factoren die voor ons meespelen."