Het gaat slecht met de grutto in Nederland, deze film moet dat veranderen
Het gaat niet goed met de grutto in Nederland. Dat zegt de filmmaker van de nieuwe film 'Grutto!' die 7 juli uitkomt. Met de film hoopt hij te laten zien dat er nu actie ondernomen moet worden om de nationale vogel te redden. En zo zijn er meer natuurfilms die oproepen tot actie. Maar of dat ook echt werkt?
In 1960 waren er in Nederland nog zo'n honderdduizend gruttoparen. Dat zijn er nu nog minder dan dertigduizend, blijkt uit cijfers van de Vogelbescherming. Hoog tijd dus voor actie, vindt ecoloog en filmmaker Ruben Smit. "Anders blijft er over vijftig jaar nog maar een klein aantal grutto's over. Tegelijkertijd is dat een teken dat onze natuur ook verder achteruitgaat", vertelt hij aan EditieNL.
Met de grutto als nationale vogel mag het niet zo zijn dat die hier straks niet meer wil broeden. In de film is daarom een duidelijke call-to-action te zien. Zo worden er twee boeren gevolgd die laten zien hoe een andere manier van landbouw de grutto's kan helpen.
Want de landbouw moet drastisch veranderen om te zorgen voor een goede en gezonde natuur waarin de grutto kan broeden, zegt Smit. "De landbouw moet van grootschalig en intensief naar kleinschalig en minder intensief. Dat vergt een omslag in ons denken."
Aangesproken
Op dit moment realiseren mensen zich nog te weinig hoe slecht het gaat met de vogel en daardoor ook met de natuur, vindt Smit. "De film eindigt met: jeetje, hoe gaan we die grutto redden? Ik hoop dus dat mensen begrijpen dat de grutto voor meer staat dan alleen een vogeltje."
Om dat over te brengen spelen niet alleen de vogels een hoofdrol in zijn film, maar ook mensen. "Daardoor komt het dichterbij en voelen de kijkers zich meer aangesproken. Zeker omdat veel mensen in deze tijd vol crisissen bewuster nadenken", zegt de filmmaker.
Verborgen boodschap
Maar of het direct aansporen van bepaald gedrag in de film ook echt gaat werken, betwijfelt gedragsbioloog Patrick van Veen. "De boodschap moet stiekem verweven zitten in de film. De truc is om kleine verborgen boodschappen over te brengen. Dat is veel effectiever dan echt aansporen", legt hij uit. Een natuurfilm heeft pas impact als mensen het gevoel hebben dat ze direct iets kunnen doen aan het probleem. Bijvoorbeeld minder vlees eten of minder plastic gebruiken, zegt hij.
"Dus als mensen in Grutto! zien dat ze direct een keuze kunnen maken die positief is voor de vogel, doen ze dat misschien ook wel. Als ze zien dat vooral boeren een andere keuze moeten gaan maken, neemt de impact af", zegt Van Veen.
Eyeopener
Daar komt ook nog bij kijken dat de actiebereidheid bij films vaak maar heel kort is, weet de gedragsbioloog. "Ook al kun je de volgende dag al actie ondernemen, na twee weken is de boodschap alweer vergeten." Daarom helpen foto's of korte filmpjes vaak beter om een grote impact te maken. "In films zijn het vaak ook mooie en romantische beelden. Een foto laat veel contrast zien en staat dan op je netvlies gebrand."
Toch weet Van Veen ook voorbeelden op te noemen van films waardoor mensen weldegelijk blijvend hun gedrag of denkwijze hebben aangepast. "Bijvoorbeeld Free Willy. Mensen over de hele wereld zijn anders gaan kijken naar orka's in gevangenschap. Wie weet is deze film ook wel een eyeopener."