Waarom het nog spannend wordt als de PVV ministers moet leveren

Van Strien stapte op na fraudebeschuldigingen aan zijn adres. En hij is lang niet de eerste PVV'er die in opspraak raakte. Volgens politiek historicus en universitair docent Koen Vossen speelt het probleem van politici met verborgen gebreken vaak een rol bij nieuwe politieke partijen.

"Bestaande partijen hebben langer de mogelijkheid gehad om het kaf van het koren te scheiden", zegt Vossen. "In de loop der tijd hebben zij ook dwaallichten gehad, maar die filter je eruit en de rest kan bestuurlijke ervaring opdoen."

Wilders is de baas

Toch verwacht de historicus dat het voor de PVV een grotere uitdaging wordt om geschikte kandidaten voor eventuele ministerposten te vinden. "De partij is klein en gesloten", legt Vossen uit, die eerder onderzoek deed naar populisme en meerdere boeken schreef over Geert Wilders. 

"Wilders is tot nu toe de baas en hij wil controle behouden", gaat Vossen verder. "De vijver waar de partij uit vist is daarom klein. De PVV heeft zoveel kiezers, maar er zijn maar weinig actieve leden. En die mensen zijn niet eens écht leden, want je kan niet zomaar lid worden van de PVV."

Volgens Vossen zijn er naar schatting 200 tot 250 PVV'ers actief. "Gemeenteraadsleden, provincie- en fractiemedewerkers", somt hij op. "Het is een kleine kring en het zijn altijd dezelfde mensen op de lijst."

Bovendien heeft de partij ook nog eens weinig geld. "De PVV is geen ledenpartij en krijgt daardoor geen subsidie. Het budget is klein, te klein om goede screening betalen." Dat terwijl alle politieke partijen, maar zeker een partij als de PVV, veel baat zou hebben bij een grondige screening van kandidaten.

Risicofactoren

Hoffmann Security is één van de door de overheid goedgekeurde bedrijven die de zogenoemde integriteitscontroles uitvoert voor politieke partijen. "We moeten een rechtvaardiging hebben om onderzoek te doen door te kijken naar de risicofactoren", vertelt Martijn van Beek van Hoffmann Security. "Is er mogelijk sprake van financiële kwetsbaarheid? Zijn er BKR-registraties?"

Voor een volledig beeld wordt zoveel mogelijk informatie verzameld. "We doen een naslag in openbare bronnen en bij ministers doet de AIVD ook een screening. Zij kunnen niet-publieke bronnen raadplegen."

De onderzoekers voeren daarnaast een gesprek met partijkandidaten. "We willen het liefst een gesprek bij de betreffende kandidaat thuis. Dan zie je meer van de levensstijl en kun je inschatten of die in verhouding is met het huidige inkomen. Alles om beter te kunnen bepalen of iemand geschikt is als gezicht van een partij."

"In het gesprek bespreken we bijzonderheden en andere vragen die we hebben", gaat Van Beek verder. Het kan hierbij voorkomen dat mensen alsnog relevante gebeurtenissen verzwijgen. "Als iemand zijn best doet om dingen niet te vertellen, en wij vinden nergens een draadje om over in gesprek te gaan, dan zijn mensen natuurlijk in staat om uit zichzelf niets te zeggen." Als een kandidaat in orde lijkt, praten de onderzoekers tot slot nog met de referenten die een kandidaat heeft opgegeven.

Gebrek aan personeel

Volgens historicus Vossen is het bij Van Strien ergens in het screeningproces misgegaan. "Mensen hebben de waarheid niet verteld of een deel van de waarheid verzwegen", zegt Vossen. "Tegelijkertijd is het ook moeilijk om alles van iemand te weten te komen."

In dit specifieke geval speelt ook het gebrek aan personeel een rol, stelt Vossen. "Er zijn gewoon vrij weinig mensen in de partij die zich bezighouden met de screening. Dit is daarom waarschijnlijk niet het laatste incident. Het is wachten op de volgende integriteitskwestie, ruzie tussen bestuursleden of ruzie over de koers en ideologie."

PVV'ers in opspraak

• 2018 Raadslid Emil Smeding stapte in 2018 op bij PVV Delfzijl nadat hij op Facebook had gereageerd dat een brand in asielzoekerscentrum Ter Apel geblust moest worden met benzine.
• 2016 PVV'er Michael Heemels stapte in 2016 op als lid van Provinciale Staten in Limburg nadat NRC Handelsblad schreef dat hij rekeningen van de partij niet betaalde en er opmerkelijke boekingen waren gedaan.
• 2015 Raadslid René Eekhuis werd in 2015 uit PVV Almere gezet omdat er om onduidelijke redenen geld naar een rekening van Eekhuis was overgemaakt.
• 2012 Kamerlid Jhim van Bemmel stapte in 2012 uit de fractie omdat hij op een lage verkiesbare plek werd gezet op de kandidatenlijst van de Tweede Kamerverkiezingen. De lage plek zou een straf zijn geweest voor het verzwijgen van een veroordeling voor valsheid in geschrifte.
• 2010 Kamerlid James Sharpe stapte in 2010 op na beschuldigingen aan zijn adres waarbij hij werd afgeschilderd als oplichter en pornobaas.