Paula had eigenlijk dood moeten zijn, nu redt ze het leven van anderen

"Ik zat op de fiets en het was alsof iets het van mij overnam wat alles uitschakelde", vertelt Paula. Alleen de overtuiging iedereen is beter af zonder mij bleef overeind in haar gedachten. Haar steeds harder trappende benen leidden haar over de bekende weg naar het station. "Hoe lang ik op het spoor lag, weet ik niet. Maar dat ik niet reageerde toen de trein op me afkwam, is het bewijs dat mijn gevoel uitgeschakeld was. Ik was verdoofd."

Paula dacht geen seconde aan haar gezin of de machinist. Ze hoorde enkel het steeds harder piepen van de remmende trein. Daarna, niks meer, zwart. "Ik wil dood. Dat was mijn eerste reactie toen ik bij bewustzijn kwam."

Mezelf kwijt

"Kom binnen", roept Paula met een zachte vriendelijke stem als ik op de witte deur klop van haar praktijk aan huis. Paula zit in een bureaustoel aan het hoofd van de tafel en blijft zitten als ik binnenkom. In de hoek achter haar liggen twee zwarte loopkrukken. Op tafel staat een grote grijze thermoskan "Thee?", vraagt ze. Haar kleine praktijkruimte voelt als een knusse woonkamer. De kleurrijke boekenkast en toepasselijke tekst op de muur 'je beste gedachten hebben je hier gebracht' vangen gelijk mijn blik. 

"Als klein meisje leerde ik al af om te zeggen wat ik voelde", vertelt Paula. Ze groeide op in een gezin van acht kinderen, met 'de liefste moeder van de wereld'. Haar moeder was wel degene die haar meegaf dat ze altijd nadacht over wat anderen zouden zeggen en denken. Hierdoor raakte Paula ervan overtuigd dat bepaalde dingen niet goed waren die ze deed.

Deze overtuigingen nam Paula later mee binnen haar eigen huwelijk. Ze durfde geen grenzen aan te geven. Niet thuis, niet tegen mensen uit de wijk en niet op haar werk als verpleegster.

"Uiteindelijk werd ik iemand die deed wat anderen het beste vonden. Ik dacht niet meer aan mezelf." Toch was ze geen zielig persoon, benadrukt ze. "Ik was geliefd en dacht dat ik het allemaal wel aankon." Maar op den duur eiste het zijn tol. Rond haar veertigste voelde Paula dat haar leven overleven werd. "Ik was mezelf kwijt en stond op de automatische piloot." Ze kreeg last van allerlei klachten, zoals piekeren en slechter slapen. "Ik haalde nachten door, omdat alles bleef tollen in mijn gedachten."

Verslaafd

"Ik probeerde van alles, maar niks hielp", vertelt Paula. Als ze thuiskwam van haar werk als nachtverpleegster, kon ze maar niet in slaap vallen. Ze nam een wijntje om te kunnen ontspannen. Al gauw kon Paula niet meer zonder. "Maar de alcohol voedde de spanning in mij alleen maar meer, waardoor ik me nog slechter voelde. De angst voor afkeuring vanuit mijn omgeving groeide." Paula trok zich terug en loog om alles te verbergen. Als haar man iets van haar alcoholgebruik zei, wist ze zichzelf goed te verdedigen. 

Van anderen kreeg Paula te horen dat ze haar klachten niet begrepen. "Want ik had toch alles? Ik had een lieve man, twee prachtige kinderen, een groot huis een mooie baan. Ik stelde me dus aan. Dit bevestigde alleen maar mijn gedachte dat ik er niet toe deed." Maandenlang groeide de schaamte rondom het drinken en de schuldgevoelens naar haar gezin toe. En toen, die bewuste zaterdagochtend op de fiets in september 1988, ging het licht uit. 

Het was geen bewuste keuze om een einde aan haar leven te maken. Van tevoren bedacht Paula niet hoe en wanneer ze dit zou doen, blikt ze terug. "De overtuiging dat ik niks was, nam de overhand. Dat was mijn waarheid op dat moment." De dood leek de enige oplossing. 

"Ik zag het verdriet in de ogen van mijn man en kinderen", vertelt Paula over het moment dat ze wakker werd in het ziekenhuis. "Maar ik besefte niet wat er op dat moment door hen heen moest gaan." Ze was nog verdoofd van de operatie en had niet door dat ze haar rechterbeen en linkervoet kwijt was. 

Paula lag drie maanden in het ziekenhuis. Drie maanden lang huilde ze. "Ik dacht alleen maar: zo wil ik niet verder leven. Ik schaamde me ook enorm voor alles wat er was gebeurd."

Omslag

In het revalidatiecentrum maakte de arts haar duidelijk dat hij haar kon helpen met revalideren, maar alleen als ze dat zelf wilde. "Hij opende mijn ogen. Op dat moment werd ik me ervan bewust dat er een mogelijkheid was om mijn denken en doen te veranderen. Ik maakte de keuze om met mezelf aan de slag te gaan." 

Paula volgde therapie. Ook kreeg ze protheses, waardoor het voelde alsof ze haar been en voet weer terug had. 

Na zes maanden mocht Paula naar huis. "Ik heb me nog nooit zo eenzaam gevoeld als toen", vertelt ze. Paula kon haar werk in de zorg niet langer uitvoeren en was lichamelijk afhankelijk van anderen. "Bovendien kon ik door de grond zakken van schaamte door alles wat er was gebeurd." Maar uiteindelijk wende het en Paula wist haar dieptepunt om te zetten in een hoogtepunt. 

Ze besloot weer te gaan studeren, ging werken bij de telefonische hulpdienst en bij Slachtofferhulp en werd uiteindelijk begeleider van rouwgroepen. Zo leerde ze weer iets voor anderen te betekenen, zonder dat mensen haar vertelde wat ze moest doen. Dat voelde goed. De ellende in haar leven leek achter de rug. Totdat ze opnieuw zelfdoding van dichtbij meemaakte.

Opnieuw in een ravijn 

Het overlijden van haar jongste zoon sloeg in als een bom, vertelt Paula. In 2002 beroofde haar zoon Alexander zich op 32-jarige leeftijd van het leven. Zijn vrouw en twee kleine kinderen liet hij achter. 

"Het voelde alsof ik opnieuw in een ravijn lag. Maar hoe gek het ook klinkt, dit keer wist ik zeker dat ik er weer uit zou komen." Door haar eigen ervaring kon Paula de dood van haar zoon beter aanvaarden dan mensen om haar heen. "Ik had geen schuldgevoelens en wist dat hij het niet had gedaan om ons pijn te doen. Ik snapte niet waarom hij het deed, maar wel dat hij niet meer inzag hoe hij verder moest met zijn leven."

Eigen praktijk

Hoewel anderen misschien verbitterd zouden raken door zo'n gebeurtenis, besloot Paula dat ze mensen met haar ervaringen wilde helpen. Ze richtte een eigen therapeutische praktijk op, waarbij ze onder anderen mensen met zelfmoordgedachten begeleidt. 

Het is belangrijk dat je op zoek gaat naar ten minste één persoon die je hoort en bij wie je je veilig voelt, legt Paula uit. "Uiteindelijk zijn het meestal schuldgevoelens en schaamte die ons in de greep hebben. Hierover praten helpt. Mensen komen hier graag omdat ze merken dat ik hen echt begrijp, omdat ik hetzelfde heb meegemaakt." 

De afgelopen 25 jaar weerhield Paula al vele mensen van de dood en hielp ze nabestaanden verder na zelfdoding. Meerdere malen ontving ze 's nachts berichtjes van patiënten, vlak na een psychose, zelfmoordpoging of sterke suïcidale gedachten. "Ik ben heel blij dat ze me juist op dat moment weten te vinden en durven toe te laten." 

Cijfers zelfdoding

In 2023 maakten 1862 mensen een einde aan hun leven, dat zijn gemiddeld ruim vijf zelfdodingen per dag. Dat blijkt uit cijfers van het CBS. Met 10,4 per honderdduizend inwoners is het zelfdodingscijfer de laatste jaren constant. Boven de veertig jaar is het zelfdodingscijfer het hoogst. Bij twintigers en dertigers is het licht toegenomen, bij vijftigers en zestigers licht afgenomen. 

Ook Paula merkt dat ze het de afgelopen jaren drukker heeft dan ooit binnen haar praktijk. "Er komen hier heel veel jongeren binnen die zichzelf niets waard vinden en eenzaam zijn. Ik zie dat de verbinding tussen mensen steeds meer verbroken is over de jaren heen. Echte verbinding."

80 jaar 

Deze maand is Paula 80 geworden, maar ze is nog lang niet van plan om te stoppen met haar werk als therapeut. "Ik heb geen schaamte meer over wat er is gebeurd", benadrukt ze. Paula heeft zichzelf juist als doel gesteld om haar verhaal nog met zoveel mogelijk mensen te delen, om steun te bieden en meer begrip te creëren. 

Ze wil mensen vooral de boodschap meegeven om weer op zoek te gaan naar verbinding. "Luister naar elkaar, neem de ander serieus, zie elkaar."

En voor de mensen die zelf worstelen met zelfmoordgedachten? "Weet dat je geliefd bent en dat je erbij hoort. Het zijn slechts je overtuigingen die je laten denken dat je niets waard bent."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.