Kans op hitte en verwoestende bosbranden in Spanje vele malen groter door klimaat
De extreme weersomstandigheden die hebben geleid tot verwoestende bosbranden in Spanje en Portugal, komen nu bijna 40 keer vaker voor dan in het pre-industriële tijdperk. De lange hittegolf in augustus is zelfs 200 keer waarschijnlijker geworden, en is nu gemiddeld drie graden heter vanwege klimaatverandering.
Dat blijkt uit een analyse van de internationale onderzoeksgroep World Weather Attribution. Tegelijk heeft de bevolkingstrek naar grote steden ertoe geleid dat in sommige gebieden het platteland en boerderijen zijn overwoekerd door planten en bomen. Daardoor is de hoeveelheid 'brandstof' die kan leiden tot bosbranden eveneens toegenomen.
Vorige week bleek uit een eigen analyse door RTL Nieuws dat niet eerder op zo’n grote schaal natuurgebieden in de EU zijn afgebrand, sinds dit wordt gemeten door de Europese organisatie Copernicus. Er is inmiddels meer dan een miljoen hectare in de as gelegd, bijna vier keer zoveel als in een gemiddeld jaar.
In Portugal is bijna drie procent van het hele land afgebrand. Ook in Spanje leidden hitte, droogte en sterke wind ertoe dat branden snel om zich heen konden grijpen. De natuurbranden bereikten een ongekende intensiteit, en waren extreem moeilijk te blussen.
"Helaas zijn deze branden een voorbode van wat komen gaat", zegt onderzoeker Clair Barnes van het Imperial College in Londen. "Met elke fractie van een graad opwarming zullen extreme, langdurige hittegolven toenemen. Daardoor neemt de kans op enorme bosbranden, die eerder grote delen van het Iberisch Schiereiland verwoestten, toe."
In dit Spaanse dorp staat nog maar één huis overeind na zware bosbranden:
De branden braken eind juli uit. Tenminste acht mensen kwamen om het leven, en tienduizenden moesten evacueren. Bovendien leidde de rook tot een slechte luchtkwaliteit in Spanje en Portugal, en zelfs in delen van Frankrijk en Groot-Brittannië.
Van 500 jaar naar 15 jaar
De verbranding van fossiele brandstoffen, olie, gas en steenkool, heeft het type weer versterkt dat dit soort branden aanwakkert, stellen de onderzoekers. Vóór klimaatverandering waren dit soort lange periodes van extreem hete, droge en winderige omstandigheden zeer zeldzaam, ze kwamen maar eens in de 500 jaar voor.
Als gevolg van de opwarming van de aarde, worden ze nu elke 15 jaar verwacht. Oftewel: klimaatverandering maakte het brandgevoelige weer bijna 40 keer waarschijnlijker, en daarnaast 30 procent intenser.
Ook keken de onderzoekers naar de tien heetste dagen van de hittegolf. In een wereld zonder klimaatverandering zouden dergelijke hete periodes minder dan eens in de 2500 jaar voorkomen. Maar vandaag de dag, nu de aarde gemiddeld 1,3 graden is opgewarmd, zijn ze veel waarschijnlijker, en kunnen elke 13 jaar voorkomen.
200 keer waarschijnlijker
Over het geheel genomen maakte klimaatverandering de hitte daarmee ongeveer 200 keer waarschijnlijker en drie graden heter. Dit klinkt als een groot verschil, maar volgens Sjoukje Philip van het KNMI, die meewerkte aan het onderzoek, is het niet eens zo verrassend.
"We komen bij andere onderzoeken ook wel eens tot de conclusie dat extreem weer vroeger bijna niet mogelijk was. Nu is dat wel het geval. We kunnen nog uitrekenen hoeveel zeldzamer deze omstandigheden vroeger waren."
Belangrijk onderzoek
Dit onderzoek is belangrijk om meerdere redenen, zegt Philip. "De impact van klimaatverandering is overal anders, dat willen mensen voor hun eigen regio weten. Bovendien is nog niet voor iedereen duidelijk dat er een link is met het klimaat. En daar komt bij dat deze kennis helpt om beter te weten wat je aan brandpreventie kunt doen of kunt veranderen."
Aangestoken
Volgens bosbrandexperts ontstaan branden in Europa bijna altijd door menselijk handelen (ruim 95 procent). Meestal is het geen opzet. Het kan een sigaret zijn, of een bbq, maar ook een elektriciteitslijn die een vonkje afgeeft, of een uitlaat van een auto die dor gras aansteekt.
Als het op dat moment heet, droog en winderig is, kan zelfs een heel klein vonkje uitgroeien tot een megabrand.
Dat het platteland in sommige gebieden sinds de jaren 70 is 'leeg gelopen', maakt het probleem groter, zegt professor Ricardo Trigo van de Universiteit van Lissabon. Als gevolg daarvan heeft brandbare vegetatie 'zich tot gevaarlijke niveaus kunnen ophopen'.
Het probleem is volgens hem nog verergerd door gebrekkig bosbeheer. Het aantal branden is de afgelopen 20 jaar in Portugal wel flink afgenomen, maar het risico op een grote brand is mede daardoor toch heel hoog gebleven.
