Gezondheidsklachten door houtkachels: Ties (10) krijgt last van zijn astma door rook
We verwarmen ons huis steeds vaker door hout te stoken. Maar de rook kan bij jou en anderen voor overlast en zelfs gezondheidsklachten zorgen. De 10-jarige Ties kan daarover mee praten. "Soms krijg ik last van meer benauwdheid door rook in de buurt. Dan voelt het alsof m'n longen en keel worden dichtgeknepen."
Bij de open haard zitten of een kampvuur is er voor Ties niet bij. Net als barbecueën, hoewel hij dat best lekker vindt. Ties (10) heeft astma, en dus blijft hij zoveel mogelijk weg bij rook. Helaas heeft hij weinig te zeggen over de rook die anderen produceren. Dat kan bij Ties voor flinke benauwdheid zorgen.
Last tijdens het buitenspelen
Een paar weken geleden was het bijna elke dag raak, zegt hij. Vooral met buitenspelen. Dankzij extra medicijnen is de benauwdheid nu aardig onder controle, maar het is nog steeds geen pretje. "Mijn longen prikken en ademen gaat zwaarder."
Als het lekker waait, heeft Ties geen last van de houtrook. Maar als het windstil is, blijft de houtrook in de wijk hangen en speelt hij minder buiten. Niet leuk, maar best te overleven allemaal. Alleen heeft Ties ook in zijn eigen huis last van rook buiten.
Houtkachels en luchtwegproblemen
Gezellig de haard aan als het kouder wordt. Of een houtkachel in plaats van centrale verwarming. Dat zou een duurzaam en relatief goedkoop alternatief zijn voor stoken op gas. In Nederland is het gebruik van een vrijstaande houtkachel in vijf jaar tijd met ruim 100.000 toegenomen. Vorig jaar waren er 530.000 huishoudens met zo'n kachel, blijkt uit cijfers van het CBS.
Maar zelfs als je alle stookvoorschriften keurig opvolgt, kan houtrook voor overlast zorgen. Bijvoorbeeld als het windstil is waardoor rook in de straat blijft hangen. Bijna 6 procent van de Nederlanders heeft astma. Onder kinderen ligt dat nog een stuk hoger. Nog eens 5 procent heeft de luchtwegaandoening COPD. Zij kunnen flinke gezondheidsklachten hebben door rook.
Alles potdicht houden
"Juist voor iemand met astma is frisse lucht in huis belangrijk", zegt Ties' moeder Klaartje. "Maar als er in de wijk de hele dag gestookt wordt en het is windstil, moeten de ramen en ventilatieluikjes dicht blijven." Doet het gezin dat niet, kan Ties ook tijdens het slapen benauwder worden. En hoewel de medicijnen Ties dus wel helpen, horen daar net als bij andere medicijnen vervelende bijwerkingen bij.
Het aantal open haarden is de afgelopen jaren met 11.000 afgenomen, maar het aantal houtkachels is met 114.000 toegenomen.
"Mama heeft hierover in de buurt foldertjes uitgedeeld", vertelt Ties. Ook is Klaartje een paar keer langs geweest bij mensen thuis. "Sommigen schrokken ervan dat het voor last kan zorgen. Maar er zijn mensen die hun hele huis verwarmen met zo'n kachel. Die gaan daar natuurlijk niet zomaar mee stoppen. Dat vragen we ook niet. Als het hard waait, hebben wij er helemaal geen last van."
Oplossingen en meer begrip
Andere buurtbewoners toonden geen enkel begrip voor Klaartje en Ties. "Ze zeggen dat ze goed stoken, een goede kachel hebben en dus niets gaan aanpassen. Ze stoken dagelijks. Ook als het windstil is. Zij vinden de kachel belangrijker dan hun eigen gezondheid of die van anderen, en laten dat ook weten. Dan druk ik me nu nog netjes uit."
Klaartje hoopt dat de politiek en de kachelbranche gaan inzien dat veel mensen gezondheidsklachten hebben, en een oplossing gaat ontwikkelen om het fijnstof te verminderen dat vrij komt bij stoken. "Ik hoop dat mensen die dit lezen, denken: 'hé, misschien is het niet zo handig om met windstil weer te stoken'. Het zou voor Ties fijn zijn als hij buiten kan spelen zonder extra medicatie, en kan slapen met frisse lucht."
Dat gaat deze herfstvakantie overigens wel lukken, denken Klaartje en Ties. "Het was even een slechte tijd, maar met het mooie, warme weer de komende week gaat dat goed komen."
Zo voorkom je overlast:
Een houtkachel of open haard zorgt voor meer luchtverontreiniging dan andere vormen van verwarming. In huis komen door stoken schadelijke stoffen vrij, ook al is het binnen niet rokerig. Denk aan fijnstof, roet en koolmonoxide. Vooral kinderen en ouderen hebben een groter risico op luchtwegklachten.
Ook buiten kunnen deze stoffen blijven hangen, vooral met windstil en mistig weer. In het stookseizoen krijgen GGD's daarom extra meldingen van overlast en gezondheidsklachten. RIVM heeft enkele tips om die overlast te voorkomen:
- Zorg voor de juiste grootte van je kachel in verhouding tot de ruimte die je wilt verwarmen.
- Laat je schoorsteen en rookkanaal goed afstemmen op je haard of kachel.
- Laat minstens één keer paar jaar je schoorsteen vegen door een erkend vakman.
- Maak een houtvuur aan met aanmaakblokjes en kleine houtjes.
- Stook alleen droog, onbehandeld hout.
- Stook niet bij windstil of mistig weer (minder dan windkracht 2).
- Zorg voor voldoende frisse lucht in de ruimte waar gestookt wordt.
- Zorg voor volledige luchttoevoer.
- Controleer regelmatig of je goed stookt. Is de rook uit je schoorsteen kleurloos, dan gaat het goed.
- Laat een houtvuur vanzelf uitbranden.