Gevolgen van vernietiging IS door Nederlandse bommen blijven geheim
Defensie hoeft niet prijs te geven welke IS-doelen ze in Irak hebben aangevallen en hoeveel slachtoffers er door de Nederlandse bommen zijn gevallen. Dat heeft de Raad van State beslist in een zaak die RTL Nieuws had aangespannen bij het hoogste rechtscollege van Nederland.
Andere landen zoals de Verenigde Staten, Australië en Groot-Brittannië geven wel beelden en andere details vrij van hun aanvallen.
Vanaf oktober 2014 doet Nederland mee in de strijd tegen terreurorganisatie IS in Irak en later ook in Syrië. Sindsdien zijn er door F-16’s van de luchtmacht 2100 missies uitgevoerd en daarbij zijn meer dan 1800 bommen afgegooid op IS-doelen.
Wat richten onze bommen aan?
RTL Nieuws heeft in 2015 de minister van Defensie gevraagd op welke doelen die bommen precies zijn afgevuurd en welke schade ze hebben aangericht. Dit om te controleren hoe de doelstelling van het leger, de vernietiging van IS, in praktijk wordt gebracht. Bijvoorbeeld: vallen er door de bommen ook onschuldige burgerslachtoffers?
De rechter stelt dat als duidelijk wordt welke bom op IS door Nederland is afgevuurd, dat tot vergeldingsacties kan leiden. "Een raadselachtig argument", zegt Koen Kluessien van Airwars, een organisatie die onafhankelijk onderzoek doet naar de gevolgen van de oorlog in Irak en Syrië. "Want onze bondgenoten geven wel informatie vrij, en daar zijn ze niet bang voor een bomaanslag op hun militairen als vergeldingsactie."
Relatie met andere bondgenoten
Het vrijgeven van meer informatie kan volgens de rechter ook de relatie met andere bondgenoten schaden. Vreemd omdat juist landen als de VS, Australië en Groot-Brittannië zelf meer uitleg geven over de tijd, plaats en doel die ze hebben uitgeschakeld.
Bij de aanvallen op IS in Irak en Syrië heeft de westerse coalitie toegegeven dat er 883 burgerslachtoffers zijn gevallen. Nederland heeft onlangs voor het eerst ook toegegeven dat bij een aanval op een vermeend hoofdkwartier van IS onschuldige burgerslachtoffers zijn gevallen. Het bleek later om een gewoon woonhuis te gaan.
Beelden van de Nederlandse basis:
Een kijkje in het leven van de Nederlandse militairen op de basis in Jordanië.
Bij twee andere aanvallen zijn er volgens Defensie waarschijnlijk burgerslachtoffers gevallen. Maar door de uitspraak van de Raad van State blijft nu onduidelijk waar en wanneer die aanvallen hebben plaatsgevonden en kan er geen onafhankelijk onderzoek naar worden gedaan.
'Slager keurt eigen vlees'
Dat Defensie geen informatie over de luchtaanvallen openbaar maakt in een democratie als de onze is raar, zegt Liesbeth Zegveld, hoogleraar humanitair recht. "Het is toch een slager die zijn eigen vlees keurt natuurlijk. We zetten onze grootste macht in, het leger, die geweld toepast met een ernstige impact op mensen. Misschien terecht, maar er moet wel een soort check zijn van een samenleving."
Bij de strijd tegen de Taliban in Afghanistan kreeg RTL Nieuws wel informatie over burgerslachtoffers die zijn gevallen door Nederlandse bommen. De rechter stelt dat het toen om een andere missie en andere militaire actie ging dan nu tegen IS. En doordat het andere missie betreft, mag Defensie nu de informatie weigeren vrij te geven.
Wat vindt de politiek?
GroenLinks, kamerlid Bram van Ojik: "We hebben regelmatig om meer openheid gevraagd. Ik snap niet goed welk argument de Raad van State nu geeft om die openheid tegen te houden. Nederland laat zich er graag op voorstaan dat ze heel precies bombardeert maar geeft niet thuis als het er om gaat dit met cijfers te onderbouwen."
SP, kamerlid Sadet Karabulut: "Wij zijn groot voorstander van het vrijgeven van die informatie. Zodat mogelijk onschuldige slachtoffers van bombardementen de waarheid kunnen achterhalen en recht kunnen vinden. Dat is zoals andere landen bewijzen heel wel mogelijk zonder gevaar voor de militairen."
PvdA, kamerlid Lilianne Ploumen: "Ik wil de uitspraak van RvS nog wel nader bestuderen, maar wil wel graag van de minister weten hoe zij de verschillen in transparantie tussen verschillende leden van de anti-IS-coalitie verklaart. En welke mogelijkheden ze ziet om de Kamer uitgebreider dan nu te informeren - al is de rapportage onlangs enigszins verbeterd."
Meer op rtlnieuws.nl:
Zo vecht Nederland vanuit Jordanië tegen IS